تدابیر دولت برای بهبود معیشت و منزلت معلمان

مشکلات و سختی‌های معلمان

جهت مشاهده آخرین اخبار معلمان و فرهنگیان اینجا کلیک کنید

مشکلات و سختی‌های شغل معلمی، اقدامات دولت یازدهم برای ارتقای منزلت و معیشت معلمان در جامعه و افزایش ۶۷ درصدی حقوق و رد این موضوع از سوی معلمان از جمله موضوعاتی است که وزیر آموزش‌وپرورش آن را تشریح کرد.

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، هر سال در آستانه هفته معلم، اخبار فرهنگیان کشور در صدر رسانه‌ها قرار می‌گیرد، اخباری که عمدتاً از فداکاری و ایثار این قشر حکایت دارد.

معلمان اما حرف‌های بسیاری برای گفتن دارند، حرف‌هایی که اگر در یک کلام خلاصه شوند به جمله «حفظ قداست و شأن شغل معلمی در جامعه» می‌رسیم.

همزمان با روز معلم به سراغ علی اصغر فانی وزیر آموزش‌وپرورش رفتیم که می‌گوید «رسیدن به صندلی وزارت را مدیون حضورش در کلاس درس و به اصطلاح تجربه خاک خوردن پای تخته سیاه است.»

با او همصحبت شدیم تا بدانیم حالا که به مقام وزارت رسیده، نگاهش به مشکلات معلمان چیست و برای رسیدن این شغل به جایگاه واقعی‌اش در جامعه چه تلاش‌هایی را در کابینه دولت یازدهم انجام داده‌‌اند؟

** تسنیم: از نگاه شما به عنوان وزیر آموزش و پرورش که به گفته خودتان از تجربه حضور در کلاس درس به مقام وزارت رسیده‌اید، معلمان با چه مشکلات و سختی‌هایی مواجه هستند؟ آنها خواستار بهبود وضعیت معیشتی و ارتقای جایگاه و شأن این شغل در جامعه هستند، برای تحقق این مسائل چه اقداماتی در دولت صورت گرفته است؟

**فانی: امام خمینی (ره) فرمودند، معلمی شغل انبیاست و همانگونه که انبیا هدایت‌‌گر جامعه بودند معلمان نیز هدایت‌گر جامعه هستند. نقش تربیتی و فرهنگ‌سازی که یک معلم در بین دانش‌آموزانش دارد، بی‌نظیر است.

تمام افراد جامعه یقیناً از برخی معلمان خود متأثر هستند یعنی اغلب افراد در دوران تحصیل معلمانی داشتند که این معلم در رفتار، کردار و تفکرات فرد تأثیرگذار بوده است و همین اثرگذاری بیانگر حساسیت و اهمیت کار معلم نسبت به سایر مشاغل موجود درجامعه است.

اگر از زاویه الگوبودن معلم در نزد دانش‌آموزان به موضوع نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که اهمیت و سختی کار معلم همین نکته است. معلم باید بداند که رفتار،کردار، صحبت و حتی سکوتش می‌تواند در رفتار دانش‌آموز و شکل گیری شخصیت او مؤثر باشد. معلم وقتی که سر کلاس درس صحبت یا اظهارنظر می‌کند باید بداند که اینجا دیگر او تنها نیست بلکه دانش‌آموزانی نیز حضور دارند که یک جمله معلم ممکن است مسیر آینده آنها را تغییر دهد و لذا از این نظر کار معلمی حساس و پیچیده‌ است.

** عشق به معلمی تمام نارسایی‌ها را هموار می‌کند

اگر یک معلم به شغلش عشق بورزد، هیچ‌گاه خسته نمی‌شود. به یاد دارم در دورانی که به عنوان معلم فعالیت می‌کردم که مدت زمان طولانی نیز بود، (از روزی که وارد مدرسه شدم تا هم‌اکنون بیش از 46 سال می‌گذرد) در تمام این دوران تا زمانی که در کلاس درس حاضر بودم احساس خستگی نمی‌کردم چرا که در میان دانش‌آموزان روحیه می‌گرفتم و زمانی که برای استراحت به دفتر مدرسه می‌آمدم تازه خستگی خود را نشان می‌داد و معتقدم عشق به معلمی تمام نارسایی‌ها را هموار می‌کند.

**تسنیم: برخی مواقع می‌شنویم که رسالت انبیایی شغل معلمی در حال کمرنگ شدن است و آن هم به دلیل دغدغه معیشت معلمان است، آیا این موضوع را می‌پذیرید و ریشه آن را در چه می‌دانید؟

**فانی: معتقد نیستم که عشق به شغل معلمی کمرنگ شده و رسالت انسانی رو به کاهش است. همین جلوه‌هایی که از فداکاری معلمان مشاهده می‌کنید، حرف من را تأیید می‌کند به عنوان مثال «گنگوزهی» معلم منطقه خاش یا معلمی که نیمی از کبد خود را به دانش‌آموزش هدیه کرد یا معلمی که با وجود عمل جراحی و داشتن مرخصی استعلاجی به کلاس درس می‌آید.

مثال‌های متعدد و اقدامات فراوانی نیز وجود دارد که رسانه‌ای نشده و هیچ فردی نیز متوجه آن نمی‌شود و فقط خدا، دانش‌آموز و معلم آن را می‌دانند.

احساسم این است که با وجود مشکلاتی که به لحاظ معیشتی برای معلمان وجود دارد، روحیه معلمی، ایثار و گذشت کمرنگ نشده است اما در برخی موارد فداکاری معلمان رسانه‌ای می‌شود و در اغلب موارد خیر.هر روزی که معلم در کلاس تلاش می‌کند و با دانش‌آموز و خانواده او در تعامل است مملو از فدارکاری ،ایثار، گذشت و تأثیرگذاری در شخصیت دانش‌آموزان است.

**تسنیم: در یکی از گفت‌وگوهایتان مهمترین مشکل معلمان را مسئله معیشت اعلام کردید. طی چند سال اخیر برای حل مشکلات معلمان چه اقداماتی انجام داده‌اید؟ طرح رتبه بندی در بهبود وضعیت معیشتی معلمان چه تأثیری داشته است و اعلام نظر شما درباره افزایش 67 درصدی حقوق معلمان نیز بازتاب‌های فراوانی داشته که اغلب معلمان با آن مخالفند.

**فانی: نکته‌ای که از قول بنده اشاره کردید صحیح است ما اعتقاد داریم که مشکلات معیشتی معلمان در کنار تقویت منزلت و هویتشان باید جزو دستور کار وزارت آموزش و پرورش قرار بگیرد و بر روی سه محور منزلت، هویت و معیشت معلم  تأکید داریم.

تلاشمان در دولت یازدهم این بود که به معلمان فرصت بدهیم آزادانه اظهار نظر کنند، منزلت و هویت معلمان را افزایش دهیم و توفیقاتی در مقایسه با گذشته داشتیم.

در رابطه با وضعیت معیشت معلمان، مشکل اصلی، انباشت مطالبات چند ساله است حتی از قبل از انقلاب شاهد این مشکل بودیم. همه فرهنگیان واقفند که یک دولت نمی‌تواند طی 2.5 سال که از عمرش می‌گذرد مشکلات چندین و چندساله را برطرف کند اما گام‌هایی برداشته‌ایم.

در رابطه با افزایش 67 درصدی حقوق معلمان طی دو سال اخیر باید بگویم که میانگیان دریافتی معلمان به این میزان رشد داشته است.

میانگین حقوق معلمان در 2.5 سال اخیر 67.7 درصد رشد داشته است یعنی برخی بیشتر از 67 درصد و برخی کمتر از 67 درصد افزایش حقوق را شاهد بودند، این افزایش لیست حقوقی مشخص بوده و پولی که ما از خزانه دولت برای پرداخت هزینه‌های پرسلنی دریافت کردیم معین است و هیچ تردیدی در رابطه با افزایش 67 درصدی میانگین حقوق معلمان وجود ندارد.

اما اقرار می‌کنم که این میزان افزایش کافی نیست و ما باید به دنبال افزایش‌های دیگر باشیم یعنی به دنبال کمک‌های غیرنقدی و ارائه خدمات جنبی به فرهنگیان باشیم.

باید بپذیریم دولت طی 2.5 سال گذشته با مشکلات اقتصادی فراوانی مواجه بود اما در سال 94 وزارت آموزش‌وپرورش توسط دولت 108.1 درصد اعتبارات را تخصیص گرفت. این نکته خیلی  ظریفی است شما می‌دانید که اکثر دستگاه‌ها تخصیص‌هایشان حدود 70، 75 ، 80 و 85 درصد بوده است ما نه تنها تمام اعتباراتمان را در تخصیص گرفتیم بلکه 8.1 بالای 100 درصد را تخصیص گرفتیم و این نشان می‌دهد که دولت به آموزش و پرورش توجه دارد.

سهم آموزش و پرورش از بودجه دولت طی 2.5 سال اخیر از 9 درصد به 11.7 درصد افزایش داشته است یعنی 2.7 درصد سهم بودجه از بودجه دولت رشد نشان می‌دهد و این موضوع یک پیام دارد و آن هم این است که دولت نسبت به آموزش و پرورش توجه کافی دارد.وقتی 2.7 به سهم آموزش وپرورش اضافه می‌شود از جای دیگر باید کم شود که به این وزارتخانه اضافه شود.

آموزش و پرورش همواره کسری اعتبار مزمن داشته و دارد و ما در تلاشیم که به تدریج این کسری‌ها را جبران کنیم و به دنبال تعریف منابع جدید باشیم تا در سال‌های آینده وضعیت بودجه و اعتبارات آموزش و پرورش بهتر باشد.

** جلسات بدون نتیجه

** تسنیم: شما طی دو سال گذشته همواره از کمبود اعتبار صحبت کردید و به طراحی منابع مالی جدید اشاره داشتید اما عملاً این کار صورت نگرفت و نهایت طرح‌های اجرا شده از سوی آموزش‌وپرورش برای طراحی منابع مالی جدید استفاده از مشارکت بخش خصوصی بود که با موفقیت همرا نشد، چرا طراحی راهکارهای مالی جدید امکان پذیر نیست؟

** فانی:‌ در بودجه سال 94 تبصره 24 را شاهد بودیم که براساس آن یک درصد از اعتبارات بانک‌ها و شرکت‌های دولتی از محل صرفه‌جویی باید در اختیار آموزش‌وپرورش قرار می‌گرفت. برای تحقق این بند از قانون بودجه پیگیری‌های فراوانی انجام دادیم به‌گونه‌ای که کمیته‌ای با مسئولیت نایب رئیس مجلس آقای ابوترابی و حضور تعدادی از نمایندگان سازمان مدیریت و وزارت‌ آموزش و پرورش تشکیل شد. در این کمیته از بخش‌های مختلف از جمله سازمان امور مالیاتی و خزانه دعوت شد و طی 10 جلسه زمان بسیاری را صرف کردیم اما متاسفانه خروجی نداشت.

ماده 78 قانون تنظیم دو دررابطه با دستگاه‌هایی است که مالیات پرداخت نمی‌کنند که باید به منظور کمک به آموزش‌وپرورش مالیات پرداخت کنند و در حال تحقق این موضوع هستیم و در کمیسیون اقتصاد دولت آیین‌نامه مربوطه تصویب و برای بررسی بیشتر به صحن دولت آمد اما به دلیل برخی اشکالات، مجدد به کمیسیون اقتصاد بازگشت و در تلاش برای تحقق آن هستیم.

** تسنیم:‌ نمایندگان مجلس مطرح می‌کنند که آموزش‌وپرورش توانایی تحقق درآمدهای تخصصی خود را ندارد و شما نیز می‌گویید، همراهی لازم برای تحقق این قوانین صورت نمی‌گیرد، مشکل چیست که به منظور کمک به آموزش‌وپرورش قوانین مصوب می‌شود اما هیچ‌گاه اجرایی نمی‌شوند؟

** فانی: باید توجه داشت که کار تأسیسی همواره با سختی شروع می‌شود و این یک اصل است به خصوص وضعیتی که تابه حال نبوده یعنی دستگاهی که تاکنون مالیات نداده است اما هم‌اکنون باید مالیات پرداخت کند. شناسایی این دستگاه‌ها و شناسایی سازوکاری که سازمان مالیاتی در اختیار دارد، زمان نیاز دارد. آموزش و پرورش این سازوکار و تخصص آن را در اختیار ندارد.

آیین نامه این موضوع هنوز به تصویب نرسیده است ما به دنبال این بودیم که در‌ این آیین‌نامه بندی ذکر شود تا سازمان مالیاتی را مکلف کند برای تحقق این درآمدها به آموزش‌وپرورش کمک کند ما اگر بخواهیم کار سازمان مالیاتی را انجام دهیم از کار خودمان که آموزش و پرورش است، باز می‌مانیم.

** همراهی با بخش خصوصی برای اداره مدارس متوقف نشده است

این نکته که مطرح کردید مشارکت آموزش و پرورش با بخش غیردولتی برای اداره مدارس دولتی موفق نبوده است از چند جهت قابل بررسی است و باید بگویم که این طرح متوقف نشده بلکه روش کار ما عوض شده است.

آموزش‌وپرورش، فضا و تجهیزات را در اختیار می‌گذارد و موسسان بخش غیردولتی نیروی انسانی را تامین و اداره مدرسه را عهده‌دار می‌شوند. خانواده‌هایی که فرزندان خود را در این مدارس ثبت‌نام می‌کنند، ریالی به عنوان شهریه پرداخت نخواهند کرد و ما طی قراردادی که با موسس مدرسه غیردولتی داریم، هزینه‌ها را پرداخت خواهیم کرد.

این روش موفق بوده و به لحاظ قانونی نیز مشکلی ندارد به هر حال باید بدانیم که برای اداره دستگاه بزرگ آموزش وپرورش باید از امکانات دولتی و از امکانات مردمی استفاده تا بتوان این سازمان بزرگ را با حفظ اصول و ارزش‌ها اداه کرد.

 آیا دولت یازدهم به دنبال خصوصی سازی آموزش‌وپرورش است؟

** فانی: هم‌اکنون شاهد قضاوت ناعادلانه نسبت به عملکرد آموزش‌وپرورش هستیم. 13 میلیون دانش‌آموز در کشور داریم که  اغلب آنها در مدارس دولتی تحصیل می‌کنند و تنها یک میلیون و 300 هزار نفر در مدارس غیردولتی حضور دارند که این آمار در گذشته نیز وجود داشته است.

هم‌اکنون حرف ما این است که بین صفر تا 100، اعداد دیگری را هم می‌توان تعریف کرد بنابراین نگوییم که یک مدرسه کاملاً دولتی و یک مدرسه نیز کاملاً غیردولتی است. ممکن است طی مشارکت با بخش غیردولتی، بخشی از سرمایه‌ها را آموزش‌وپرورش و بخشی را نیز مدارس غیردولتی تأمین کرده و نوع جدیدی از مشارکت را تعریف کنیم. این به معنای خصوصی سازی نیست بلکه قرارداد یک‌ساله با بخش خصوصی منعقد شده و اگر موفق نبودند، قرارداد را لغو می‌کنیم.

از سال 67 شاهد شکل‌گیری مدارس غیردولتی در کشور هستیم، لایحه مربوط به تأسیس مدارس غیردولتی موقت و عُمر آن 5 ساله بود بنابراین لایحه دائمی شدن مدارس غیردولتی را تهیه کردیم که در مجلس تصویب شد اما شورای نگهبان به آن ایراد گرفت و اعلام کرد که باید از سوی دولت می‌آمد بنابراین آن را درهیئت دولت نیز تایید کردیم و هم‌اکنون در کمیسیون آموزش مجلس قرار دارد.

زمانی که این لایحه را بررسی می‌کردیم، برخی منتقدان گفتند، آموزش‌وپرورش لایحه خصوصی سازی را تهیه کرده است، کجای این موضوع خصوصی سازی است؟ 27 سال است که مدارس غیردولتی را در کشور داریم و چون عمر لایحه آن تمام شده بود پیشنهاد دائمی شدن آن را ارائه کردیم. خصوصی سازی یا اصل 44 قانون اساسی ارتباطی با اقدام ما درخصوص دائمی کردن قانون مدارس غیردولتی ندارد.