قرارداد پیمانی بر اساس آخرین اصلاحیه آیین نامه استخدام پیمانی
شاید برای شما نیز این سوال پیش آمده باشد که استخدام پیمانی یعنی چه؟ استخدام پیمانی یکی از شیوه‌های رایج جذب نیروی انسانی در دستگاه‌های دولتی ایران است که در مدت مقرر (قابل تمدید) و با شرایط مشخص انجام می‌شود. در این مطلب از ایران استخدام، به بررسی شرایط، قوانین، مزایا و معایب و سایر جزئیات این نوع استخدام می‌پردازیم.
فهرست مطالب
منظور از قرارداد پیمانی چیست؟
قرارداد استخدام پیمانی ادارات دولتی نوعی قرارداد کاری است که بین کارمند و دستگاه‌های اجرایی برای مدت معین (معمولاً یک تا سه سال) منعقد می‌شود. این نوع استخدام به‌عنوان استخدام نیمه‌رسمی شناخته می‌شود و در صورت رضایت طرفین و وجود مجوزهای لازم، امکان تمدید یا تبدیل به استخدام رسمی را دارد. امروزه بسیاری از قراردادهای دستگاه‌های اجرایی، آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، نیروهای مسلح و سایر نهادهای دولتی از نوع پیمانی می‌باشد.
نکته1:
طبق قانون جاری هرگونه استخدام در دستگاه‌های اجرایی در آزمون استخدامی بصورت پیمانی انجام می‌گیرد.
نکته2:
براساس قوانین مصوب مجلس، استخدام رسمی قطعی ایثارگران، جانبازان و خانواده‌های آن‌ها و خانواده‌های شهدا از بدو استخدام رسمی قطعی خواهد بود.
شرایط استخدام پیمانی چیست؟
برای استخدام پیمانی در دستگاه‌های اجرایی کشور، فرد متقاضی باید شرایط عمومی و اختصاصی مشخصی را داشته باشد. این شرایط مطابق ماده ۴۲ قانون مدیریت خدمات کشوری و آیین‌نامه‌های اجرایی آن تعیین شده است. شرایط اختصاصی بسته به دستگاه استخدام‌کننده و شغل مورد نظر می‌تواند متفاوت باشد اما در حالت کلی شرایط عمومی استخدام پیمانی عبارتند از:
- تابعیت جمهوری اسلامی ایران
- اعتقاد به دین اسلام یا یکی از ادیان رسمی کشور
- التزام به قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی
- انجام خدمت وظیفه یا معافیت قانونی
- عدم اعتیاد به مواد مخدر
- نداشتن سوءپیشینه کیفری
- داشتن سلامت جسمی و روانی
- داشتن حداقل مدرک تحصیلی مورد نیاز برای شغل مربوطه
قوانین استخدام پیمانی
برخی از مهم‌ترین قوانین استخدام پیمانی عبارت اند از:
- مستخدمین مؤسسات دولتی مستثنی شده از قانون استخدام کشوری که بر اساس تبصره ماده 5 قانون استخدام کشوری به پست ثابت سازمانی تخصصی در دستگاه‌های مشمول این آیین‌نامه منصوب می‌شوند در مدت مأموریت تابع مقررات آیین‌نامه قرارداد پیمانی خواهند بود.
- مدت قرارداد استخدام پیمانی یک سال است اما در مورد پست‌های ثابت سازمانی تخصصی و نیز پست‌های موضوع تبصره 2 ماده 7 قانون نحوه تعدیل نیروی انسانی (مشاغل پشتیبانی “اداری و خدماتی”) حداکثر تا 10 سال قابل تمدید است.
- کارکنان مشاغل کارگری موضوع تبصره ماده 4 قانون استخدامی کشوری (مستخدمین وزارتخانه‌‌ها و موسسات دولتی با قرارداد پیمانی) تابع مقررات قانون کار بوده و مشمول این آیین‌نامه نمی‌باشند.
- استخدام مستخدمین بازنشسته و بازخرید شده دولت در دستگاه‌های مشمول این آیین‌نامه به عنوان مستخدم پیمانی ممنوع می‌باشد.
- فسخ و لغو قرارداد استخدام پیمانی توسط هر کدام از طرفین قرارداد با یک ماه اعلام قبلی امکان‌پذیر خواهد بود مگر اینکه در قرارداد مدت زمان کمتری تعیین شده باشد.
- متقاضیان ورود به خدمت پیمانی از طریق امتحان و گزینش که زیر نظر هیئت مرکزی گزینش وزارتخانه یا دستگاه دولتی مربوط انجام می‌شود انتخاب می‌شوند.
استخدام پیمانی آموزش و پرورش چیست؟
وزارت آموزش و پرورش برای جذب معلمان و نیروهای آموزشی، علاوه بر آزمون ورودی دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی، از طریق آزمون استخدامی ماده 28 نیز اقدام به جذب نیرو به‌صورت پیمانی می‌نماید. چه معلمانی که از طریق دانشگاه فرهنگیان و تربیت معلم استخدام آموزش و پرورش می‌شوند و چه پذیرفته‌شدگان آزمون ماده 28 آموزش و پرورش در ابتدای کار به‌صورت پیمانی استخدام می‌شوند.
لازم بذکر است، قرارداد این کارکنان در صورت رعایت تمامی موازین، پس از گذشت چند سال و پس از گذراندن آزمون‌های صلاحیت لازم قابل تبدیل به قرارداد رسمی می‌باشد.
استخدام پیمانی وزارت بهداشت چیست؟
وزارت بهداشت نیز برای تأمین نیروی انسانی مورد نیاز خود، از طریق آزمون‌های استخدامی، اقدام به جذب نیرو بصورت پیمانی می‌نماید. این افراد در بخش‌های مختلف بهداشتی و درمانی و در مشاغلی همچون پرستاری، مامایی، فوریت‌های پزشکی و اورژانس، رشته اتاق عمل (هوشبری)، رشته‌های آزمایشگاهی و رادیولوژی، رشته‌های پزشکی و رشته‌های اداری، مالی و… مشغول به کار می‌شوند. قرارداد تمامی این کارکنان نیز در بدو استخدام بصورت پیمانی بوده و پس از گذشت چند سال داشتن صلاحیت‌های لازم قابل تمدید به رسمی می‌باشد.
استخدام افسر پیمانی چیست؟
افسرانی که در ارتش جمهوری اسلامی بصورت پیمانی استخدام می‌شوند، اصطلاحا افسر پیمانی نامیده می‌شوند.
طبق ماده 33 قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران، ارتش، وزارت دفاع و سازمان‌های وابسته به آن‌ها می‌توانند جهت تأمین نیازهای سازمانی خود، داوطلبانی را که حداقل دارای مدرک تحصیلی پایان دوره ابتدایی هستند با اخذ تعهد خدمت پیمانی به خدمت نيروهای مسلح جذب نمایند. این استخدام به صورت پیمانی انجام می‌شود و معمولاً برای مدت 5 سال خدمت نظامی یا 6 سال خدمت کارمندی است.
تفاوت استخدام پیمانی و قراردادی
استخدام پیمانی و قراردادی دو شیوه رایج جذب نیرو در دستگاه‌های دولتی هستند که تفاوت‌های مهمی دارند. در استخدام پیمانی، فرد با قرارداد یک تا سه‌ساله و از طریق آزمون‌های رسمی جذب می‌شود و مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری است؛ از مزایایی چون بیمه، بازنشستگی، مرخصی و امکان تبدیل به استخدام رسمی برخوردار است. در مقابل، استخدام قراردادی معمولاً بر اساس قانون کار و با قراردادهای کوتاه‌مدت انجام می‌شود، ادامه همکاری و تمدید قرارداد نیز منوط به توافق طرفین بوده و امنیت شغلی پایین‌تری دارد. استخدام قراردادی غالباً بدون آزمون رسمی انجام می‌گیرد و امکان ارتقاء یا تبدیل وضعیت در آن محدودتر است.
بررسی مزایا و حقوق استخدام پیمانی
با توجه به آیین‌نامه استخدام پیمانی و اصلاحیه‌های آن، حقوق و مزایای مستخدمین پیمانی را می‌توان در قالب محورهای زیر خلاصه و دسته‌بندی کرد:
- حقوق پایه بر اساس مدرک تحصیلی و شغل ارجاعی طبق جدول مندرج در صفحه 8، جلد 3 تصویب نامه‌ها 1368 تعیین می‌شود.
- طبق ماده 11 اصلاح آیین‌نامه استخدام پیمانی (مصوب 1386/06/24) کارکنانی که قرارداد پیمانی دارند، از نظر بیمه و بازنشستگی و… مشمول مقررات قانون تأمین اجتماعی می‌باشند.
- در قرارداد پیمانی، کارکنان سالی یک ماه حق استفاده از مرخصی استحقاقی به نسبت مدت خدمت با استفاده از حقوق و فوق‌العاده‌های مربوط را خواهند داشت.
- در قرارداد پیمانی کارکنان در صورت نیاز می‌توانند با موافقت دستگاه استخدام‌کننده هر سال یک ماه از مرخصی بدون حقوق استفاده نمایند. مدت مرخصی بدون حقوق جزو سوابق خدمت و تجربه منظور نمی‌گردد.
- مستخدمین پیمانی در صورت ابتلاء به بیماری‌هایی که مانع از انجام کار آنان باشد و نیز زنان باردار از حمایت‌های مقرر در قانون تأمین اجتماعی استفاده خواهند کرد.
- هر گاه مستخدم پیمانی در حین انجام وظیفه ناقص یا ازکارافتاده شود یا به سبب انجام وظیفه و در حین آن فوت شود مستخدم یا بازماندگان مطابق مقررات قانون تأمین اجتماعی از مستمری از کارافتادگی یا بازنشستگی و یا مستمری بازماندگان استفاده خواهند نمود.
بررسی معایب قرارداد پیمانی
استخدام پیمانی در کنار حقوق و مزایایی که دارد در مقایسه با استخدام‌های رسمی معایبی نیز دارد از جمله:
- ناپایداری شغلی و امنیت کمتر: قرارداد پیمانی مدت‌دار است (بین 1 تا 3 سال) و ادامه همکاری منوط به رضایت دستگاه، ارزیابی عملکرد، و وجود اعتبار است.
تمدید قرارداد قطعی نیست؛ اگر رضایت وجود نداشته باشد، قرارداد به راحتی تمدید نمی‌شود. در صورت ترک خدمت بدون عذر موجه، قرارداد بدون هیچگونه مزایا قابل فسخ است و پاداش پایان خدمت و مرخصی ذخیره‌شده هم پرداخت نمی‌شود. - محدودیت در ارتقاء و تثبیت جایگاه شغلی: مستخدم پیمانی تا زمان بازنشستگی مشمول وضعیت پیمانی باقی می‌ماند و امکان تبدیل وضعیت به رسمی به‌صورت عمومی وجود ندارد (مگر در موارد خاص با مجوزهای قانونی خاص).
تغییر شغل و انتقال به وزارتخانه‌های دیگر محدود یا مشروط است و برخلاف رسمی‌ها آزادی جابجایی ندارد. - مزایای پایین‌تر نسبت به رسمی‌ها: بسیاری از فوق‌العاده‌ها و مزایای قانون استخدام کشوری تنها در صورت داشتن اعتبار و با موافقت دستگاه قابل پرداخت است. پاداش‌ها، افزایش‌ها و مزایا تابع رضایت و ارزیابی عملکرد هستند و ضمانت اجرایی دائمی ندارند. مرخصی بدون حقوق فقط یک ماه در سال مجاز است و جزء سابقه خدمتی محسوب نمی‌شود.
- وابستگی به ارزیابی‌های عملکرد و سلیقه مدیران: بسیاری از مزایا مانند افزایش حقوق، پاداش‌ها و حتی تمدید قرارداد مشروط به رضایت مدیران و نمرات ارزشیابی است که می‌تواند جنبه سلیقه‌ای داشته باشد.
- عدم برخورداری از برخی مزایای بلندمدت: مستخدمین پیمانی مانند مستخدمین رسمی، مشمول بازنشستگی کشوری یا صندوق‌های خاص دولتی نیستند و فقط تحت پوشش تأمین اجتماعی هستند که معمولاً مزایای بازنشستگی کمتری دارند. مزایایی مانند وام‌های بلندمدت خاص، ارتقای رتبه شغلی، امتیازات استخدامی فرزندان و… که برای کارمندان رسمی در نظر گرفته می‌شود، در اغلب موارد برای پیمانی‌ها وجود ندارد.
- ممنوعیت در اشتغال هم‌زمان: مستخدم پیمانی حتی برای اشتغال در خارج از ساعات کاری باید از دستگاه مربوطه اجازه بگیرد و اشتغال در دستگاه‌های همکار دولت ممنوع است.
شرایط فسخ قرارداد استخدام پیمانی
فسخ قرارداد پیمانی توسط هر کدام از طرفین قرارداد با یک ماه اعلام قبلی امکان‌پذیر می‌باشد. مگر آن که در قرارداد مدت کمتری‌تعیین شده باشد.
مستخدمین پیمانی هنگام اتمام قرارداد (در صورت عدم تمدید) مشمول حقوق ذیل می‌باشند:
- مبلغ مرخصی‌های استحقاقی ذخیره شده، بر اساس آخرین حکم پیمانی مستخدم محاسبه و پرداخت خواهد شد.
- به ازاء هرسال خدمت و براساس آخرین حکم پیمانی عضو، معادل 15 روز و در صورت حصول رضایت و وجود اعتبار و حسب صلاح‌دید دستگاه دولتی تا 30 روز به ازاء هرسال خدمت در دستگاه دولتی به وی پرداخت خواهد شد.
در صورتی که مستخدم پیمانی به‌مدت هفت روز بدون اطلاع و بدون عذر موجه در محل خدمت حاضر نشود دستگاه دولتی می‌تواند قرارداد استخدام را بدون رعایت یک ماه مهلت مقرر، از تاریخ ترک خدمت فسخ نماید و پرداختی‌های مذکور در دو بند قبلی، به چنین فردی تعلق نخواهد گرفت.
سخن پایانی
استخدام پیمانی، گرچه راهی مهم برای ورود به بدنه دولت و بهره‌مندی از برخی مزایای شغلی است، اما به‌دلیل ماهیت موقت و محدودیت‌هایی که در ارتقاء و امنیت شغلی دارد، نیازمند آگاهی کامل داوطلبان از شرایط آن است. آشنایی دقیق با قوانین و مقررات استخدام پیمانی به متقاضیان کمک می‌کند تا با دیدی واقع‌بینانه مسیر شغلی خود را انتخاب کرده و تصمیمی آگاهانه و متناسب با اهداف بلندمدت خود اتخاذ نمایند. در نهایت، موفقیت در این مسیر نه‌تنها به پذیرش در آزمون‌های ورودی بلکه به تعهد، عملکرد مطلوب و سازگاری با ساختارهای سازمانی نیز بستگی دارد.
جهت اطلاع از جدیدترین آزمون‌های استخدامی در سایت ایران استخدام کلیک نمایید.
منبع: ایران استخدام
