بخشنامه کارهای سخت و زیان آور
کارها و مشاغل سخت و زیان‌آور در ایران بر اساس قوانین و مقررات خاصی شناسایی و طبقه‌بندی شده‌اند. در چند سال گذشته قانون مشاغل سخت و زیان آور اصلاح شد. قانون اصلاحی به تعیین 110 شغل سخت و زیان آور در 13 گروه شغلی پرداخته است. این شغل‌ها به دلیل شرایط کاری دشوار و خطرات مرتبط با آنها، شرایط خاصی برای بازنشستگی و بیمه دارند. در ادامه این مطلب از ایران استخدام با لیست کارهای سخت و زیان آور و قوانین آنها آشنا خواهیم شد.
فهرست مطالب
منظور از کارهای سخت و زیان آور چیست؟
کارهای سخت و زیان‌آور به مشاغلی اطلاق می‌شود که به دلیل ماهیت فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیکی، تنشی در نیروی کار ایجاد می‌نمایند که به مراتب بالاتر از حد توانایی طبیعی روانی و جسمی او بوه و خطرات جدی برای سلامت و امنیت کارکنان دارند. این شغل‌ها معمولاً با سطح بالایی از استرس، فشار فیزیکی یا قرار گرفتن در معرض مواد خطرناک همراه هستند.
جهت مشاهده آخرین اخبار مربوط به کارگران در سایت ایران استخدام کلیک نمایید.
آیین نامه کارهای سخت و زیان آور
طبق آیین نامه کارهای سخت و زیان آور، این مشاغل در گروه‌های الف و ب بصورت زیر تقسیم‌بندی شده‌اند:
- مشاغل سخت و زیان آور گروه الف: مشاغلی که سختی و زیان آوری آنها با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و فنی مناسبی توسط کارفرما کاهش می‌یابد.
- مشاغل سخت و زیان آور گروه ب: مشاغلی ماهیتاً سخت و زیان آور هستند. سختی و زیان آوری آنها با به کارگری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و فنی کاهش می‌یابد اما همچنان سخت و زیان آور باقی می‌مانند.
پیش از تصویب 110 شغل سخت و زیان آور در قالب 13 گروه شغلی، تشخیص سخت و زیان آور بودن مشاغل بر عهده کمیته های تعیین شده در آیین نامه بود. این امر به اعمال سلیقه‌های شخصی در تعیین مشاغل گروه ب منجر می‌شد و در نتیجه، بیش از 1200 شغل توسط این کمیته‌ها به عنوان مشاغل گروه ب شناخته شده بود.
پس از انجام بررسی‌های دقیق، حدود 110 شغل در 13 گروه شغلی شناسایی و توسط شورای عالی حفاظت فنی به تصویب رسید. از این پس، کمیته‌های بدوی در ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان‌ها موظفند بر اساس معیارهای مشخص شده و دستورالعمل واحد، در مورد درخواست‌های بیمه شدگان برای بازنشستگی ناشی از کار در مشاغل سخت و زیان‌آور تصمیم‌گیری نمایند.
لیست مشاغل سخت و زیان آور
از آنجایی که هم شورای عالی حفاظت فنی و بهداشت وزارت کار و هم سازمان تأمین اجتماعی لیستی از مشاغل سخت و زیان آور ارائه داده‌اند این مشاغل را در دو لیست به تفکیک زیر می‌توان طبقه بندی کرد:
لیست مشاغل سخت و زیان آور بهداشت وزارت کار و شورای عالی حفاظت فنی
- کار در معدن
- کار استخراج
- کار در مخازن سربسته
- کار مستمر در مجاورت کوره‌های ذوب
- کارگران مشغول به کار در کارگاه‌هایی چون(سالامبورسازی، دباغی، روده پاک‌کنی – کارگرانی که به طور مستمر در گندآب‌روها و مکان‌های جمع‌آوری، حمل و دفن زباله شهری مشغولند)
- کارگرهای مشغول به کار در دامداری‌ها و طیور
- کار در ارتفاع
- کار بر روی دکل‌های برق
- مشاغل مربوط به آسفالت خیابان‌ها
- مشاغل مربوط به جوشکاری
- کار با مواد رادیو اکتیو
- کار در محل‌های پرفشار (مانند غواصی در عمق، به علت وجود فشار محیطی بیش از حد)
- کار در محیط‌های پر سر و صدا
- کار با مواد شیمیایی: (مانند سمپاشی مزارع، ضدعفونی اماکن و مجاورت مستقیم با سموم و حشره کش‌ها)
- کار در محیط پرارتعاش
- کار در محیط‌های خاص (مانند شاغلین ندامتگاه‌ها و زندان‌ها – شاغلین در مراکز روان درمانی)
- کار در بعضی حوزه‌های پزشکی (مانند هوشبری، مامایی، فوریت‌های پزشکی، کارشناس علوم آزمایشگاهی و تمامی مشاغل زیر مجموعه این مشاغل)
- کار در حوزه‌های خاص (مانند خبرنگاری، آتش نشانی، رانندگان درون و برون شهری و راهداران و رانندگان وزارت راه و شهرسازی)
لازم به ذکر است لیست کارهای سخت و زیان آور با ذکر جزئیات کامل بصورت فایل pdf برای علاقه‌مندان تهیه و آماده شده است. جهت دانلود لیست مشاغل سخت و زیان آور pdf اینجا کلیک نمایید.
لیست مشاغل سخت و زیان آور سازمان تأمین اجتماعی
سازمان تأمین اجتماعی نیز لیستی از کارهای سخت و زیان آور را معرفی کرده است. البته این لیست تفاوت آنچنانی با لیست مشاغل سخت و زیان آور بهداشت و کار ندارد. اما مشاغل سخت و زیان آور تامین اجتماعی کدامند :
- حفاری قنات، فاضلاب و…
- کار در فضاهای بازی مانند دکل‌ها و…
- کار در خطوط انتقال برق‌های فشار قوی
- غواصی در عمق به علت فشار طبیعی
- کار در فضاهای پر سروصدایی به موجب کاهش و یا از بین رفتن شنوایی کارکنان شود.
- کار در امور سم پاشی، مزارع و…
- کار در ندامتگاه‌ها و زندان‌ها (به شرطی که که فرد مستقیماً در ارتباط با زندانیان باشد.)
- کار در مراکز روان درمانی (به شرطی که فرد مستقیماً با بیماران روانی در ارتباط باشد.)
ساعت کاری کارهای سخت و زیان آور
طبق ماده 52 قانون کار، افرادی که در کارهای سخت و زیان آور مشغول به کار هستند، مشمول کاهش ساعت کار می‌باشند. هدف از ماده 52 قانون کار پیشگیری از فرسودگی زودرس کارگران می‌باشد. بر اساس این ماده کارگران شاغل در مشاغل سخت و زیان آور در عوض 44 ساعت کار در هفته ملزم به 36 ساعت کار می‌باشند. لازم به ذکر است اضافه کاری مشاغل سخت و زیان آور ممنوع می‌باشد.
مرخصی استحقاقی کارهای سخت و زیان آور
مطابق ماده 65 قانون کار، افرادی که شاغل در مشاغل سخت و زیان آور می‌باشند، 5 هفته در سال می‌توانند مرخصی داشته باشند. این درحالیست که کارکنان عادی 26 روز در سال حق مرخصی دارند.
بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور
طبق تبصره 2 ماده 76 قانون تأمین اجتماعی افراد در صورت داشتن حداقل 20 سال سابقه کار متوالی و یا 25 سال سابقه کار متناوب در کارهای سخت و زیان آور می‌توانند بازنشسته شوند. سابقه حق بیمه در مشاغل سخت و زیان آور به ازای هر 1 سال، معادل 1.5 سال محاسبه خواهد شد.
جهت مشاهده اخبار بازنشستگان در سایت ایران استخدام کلیک نمایید.
افزایش حداقل سابقه بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور از 20 به 25 سال جزئیات جدید
در چند سال گذشته با رأی دیوان عدالت اداری، شرط سابقه کاری جهت بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور از 20 سال به 25 سال افزایش یافت.
تعیین سخت و زیان آور بودن مشاغل بر عهده چه کسی است؟
تعیین سخت و زیان‌آور بودن مشاغل بر عهده کمیته‌های بدوی ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان‌ها است. این کمیته‌ها با بررسی شرایط و معیارهای مشخص شده و دستورالعمل‌های واحد و همچنین نظارت بازرسان کار و کارشناسان بهداشت حرفه‌ای تصمیم می‌گیرند که آیا یک شغل به عنوان شغل سخت و زیان‌آور شناخته می‌شود یا خیر.
وظایف کارفرما در مقابل کارگرام مشاغل سخت و زیان آور چیست؟
کارفرمایانی که صاحب مشاغل سخت و زیان آور گروه الف می‌باشند باید موارد ایمنی و بهداشتی محیط را مدام مورد بررسی قرار داده در جهت کاهش عوامل زیان آور تلاش نمایند. در غیر این صورت کارفرما مکلف به پرداخت جریمه به کارگر و سازمان تأمین اجتماعی می‌باشد. کارفرمایان موظفند سالانه حداقل یکبار وضعیت سلامت جسمانی کارگران را مورد ارزیابی قرار دهند. برای این کار کارفرمایان از پزشکان طب کار مراکز بهداشتی و درمانی کمک می‌گیرند. یک نسخه از نتایج معاینات به اداره تأمین اجتماعی ارسال و نسخه دیگر ان در پرونده‌های کارگران ثبت می‌شود.
کارگران پیش از اینکه استخدام شوند باید مورد معاینات پزشکی بدو استخدام قرار گیرند.
سخن پایانی
شناسایی و حمایت از کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور نه تنها به حفظ سلامت آنها کمک می‌کند بلکه به بهبود کیفیت کار و افزایش بهره‌وری در سطح کلان اقتصادی منجر می‌شود. دولت و سازمان‌های مربوطه موظفند به طور مداوم این مشاغل را بازبینی و به‌روزرسانی کنند تا اطمینان حاصل شود که حقوق کارگران به درستی حفاظت می‌شود.
جهت مشاهده اخبار کارمندان در سایت ایران استخدام کلیک نمایید.
منبع: ایران استخدام
