«کالیبراسیون: Calibration» یعنی همسان سازی و تنظیم دقت یک ابزار اندازهگیری با یک مرجع استاندارد، درواقع کالیبراسیون به فرآیند بررسی، تنظیم و تأیید دقت ابزارهای اندازهگیری از طریق مقایسه با مقادیر مرجع استاندارد گفته میشود. هدف آن، اطمینان از صحت عملکرد دستگاههایی مانند ترازو، دماسنج، فشارسنج، مولتیمتر و... است. کارشناس کالیبراسیون (به انگلیسی: Calibration expert) نیز فردی است که با استفاده از مراجع مرجع و استاندارد، صحت عملکرد ابزارها و تجهیزات اندازهگیری را بررسی، مقایسه و در صورت نیاز تنظیم میکند. هدف از این فعالیت، کاهش خطای اندازهگیری و تضمین انطباق ابزارها با استانداردهای معتبر است. شغل کارشناس کالیبراسیون در طیف متنوعی از صنایع و بخشهای فنی کاربرد دارد؛ یکی از مهمترین حوزههای کاربرد این شغل صنعت داروسازی و تجهیزات پزشکی است که در آن دقت عملکرد ابزارهایی نظیر دماسنجها، فشارسنجها، انکوباتورها و تجهیزات پایش شرایط محیطی برای حفظ ایمنی بیماران و صحت فرآیندهای درمانی الزامی است. در صنعت خودروسازی و تولید قطعات صنعتی، ابزارهای کنترلی مانند سنسورهای گشتاور، تسترهای ولتاژ، ابزارهای اندازهگیری ابعاد و دستگاههای بررسی عملکرد موتور بهصورت دورهای نیازمند کالیبراسیون هستند تا از خطاهای تولید و نقصهای عملکردی جلوگیری شود. در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی نیز تجهیزات حساسی مانند فلومترها، فشارسنجهای فرآیندی و دماسنجهای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرند که هرگونه انحراف در دقت عملکرد آنها میتواند منجر به خسارات عملیاتی یا ایمنی شود. در بخش صنایع غذایی و بستهبندی، کنترل دقیق دما، رطوبت، فشار و وزن نقش کلیدی در حفظ کیفیت محصول نهایی دارد. بنابراین کالیبراسیون ابزارهای سنجش شرایط محیطی و تجهیزات کنترلی در خطوط تولید، بخشی از الزامات کیفیت به شمار میرود. همچنین در آزمایشگاههای آزمون و کالیبراسیون، ابزارهایی مانند مولتیمتر، کالیبراتور ولتاژ و جریان، و تجهیزات اندازهگیری دقیق برای تست و تأیید سایر دستگاهها بهکار گرفته میشوند که خود بهصورت منظم باید کالیبره شوند. در نهایت، در حوزههایی نظیر صنایع هوانوردی، دفاعی و خدمات مهندسی پزشکی نیز شغل کارشناس کالیبراسیون اهمیت ویژهای دارد. بررسی کارشناسان ایران استخدام حاکی از آن است که کارفرمایان در اغلب آگهیهای استخدامی برای شغل کارشناس کالیبراسیون، حداقل مدرک کارشناسی در یکی از رشتههای فنی و مهندسی را بهعنوان پیشنیاز اصلی اعلام میکنند. پرتکرارترین رشتههای تحصیلی که در این آگهیها دیده میشود شامل مهندسی ابزار دقیق، مهندسی برق (بهویژه گرایشهای الکترونیک و کنترل)، مهندسی پزشکی (گرایش تجهیزات یا بیوالکترونیک)، مهندسی مکانیک و در برخی موارد مهندسی شیمی و فیزیک کاربردی است. در صنایع دارویی و پزشکی، تحصیلات در حوزه مهندسی پزشکی یا تکنولوژی تجهیزات پزشکی بیشتر مورد توجه قرار دارد، در حالی که در صنایع فرایندی مانند نفت و گاز، تحصیلات در رشتههایی مانند مهندسی شیمی یا مهندسی ابزار دقیق ترجیح داده میشود. بررسی آگهیهای استخدامی شغل کارشناس کالیبراسیون نشان میدهد که در بسیاری از آگهیها، شرط جنسیتی مطرح نیست و اغلب از میان هردو گروه آقایان و خانمها نیرو جذب میشود.