آگهی استخدام کارشناس علوم آزمایشگاهی

 "در ساختار نظام سلامت کشور، کارشناسان علوم آزمایشگاهی به‌طور رسمی در طبقه‌بندی مشاغل پزشکی و پیراپزشکی جای می‌گیرند." وظایف این گروه از نیروهای تخصصی شامل نمونه‌گیری، انجام آزمایش‌های بالینی، تحلیل نتایج و اطمینان از دقت و صحت داده‌های آزمایشگاهی است. با توجه به الزامات قانونی وزارت بهداشت، فعالیت این افراد در بسیاری از مراکز منوط به پایان طرح نیروی انسانی یا داشتن مجوز مسئول فنی است. همچنین در سال‌های اخیر با گسترش دانش زیست‌فناوری، ورود تکنولوژی‌های نوین در تشخیص مولکولی و گسترش آزمایش‌های تخصصی، دامنه فعالیت این شغل نیز از وظایف صرفاً روتین به حیطه‌های تخصصی‌تر گسترش یافته است. در همین راستا، تقاضا برای نیروی ماهر و دارای تجربه در حوزه‌هایی نظیر کنترل کیفی، الایزا، ژنتیک و PCR در حال افزایش است. بررسی آگهی‌های استخدامی و ساختار نظام سلامت ایران نشان می‌دهد که فرصت‌های شغلی برای کارشناسان علوم آزمایشگاهی عمدتاً در مراکز درمانی و مؤسسات خدمات تشخیص طبی متمرکز است. بیمارستان‌های عمومی و تخصصی (اعم از دولتی، نظامی، خصوصی و خیریه)، آزمایشگاه‌های مستقل تشخیص طبی، درمانگاه‌های شبانه‌روزی، مراکز جامع سلامت، مراکز ناباروری، کلینیک‌های تخصصی و.. از جمله سازمان‌هایی هستند که به‌صورت مستمر در حال جذب نیرو در این حوزه‌اند. در این میان، آزمایشگاه‌های خصوصی و مراکز درمانی نیمه‌دولتی (نظیر تأمین اجتماعی، نیروهای مسلح و دانشگاه‌های علوم پزشکی) از سهم قابل‌توجهی در جذب این نیروها برخوردارند. بخش خصوصی، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، تمرکز بیشتری بر نیروهای متخصص با توانایی انجام چندین نوع آزمایش و آشنایی با تجهیزات خودکار دارد و استخدام این افراد اغلب با تأکید بر تسلط بر دستگاه‌های بیوشیمی، الایزا، هماتولوژی و میکروبیولوژی انجام می‌شود. در مقابل، مراکز دولتی ضمن رعایت چارچوب‌های قانونی وزارت بهداشت، معمولاً جذب نیرو را از طریق آزمون‌های استخدامی یا جذب طرحی انجام می‌دهند و بر شرایطی نظیر داشتن پایان طرح یا صدور مجوز مسئول فنی تأکید دارند. بررسی کارشناسان ایران استخدام نشان می‌دهد که در موقعیت شغلی «کارشناس علوم آزمایشگاهی»، اولین و اصلی‌ترین شرط استخدام، داشتن مدرک تحصیلی در رشته «علوم آزمایشگاهی» است. برخلاف برخی مشاغل آزمایشگاهی که مدارک زیست‌شناسی، میکروبیولوژی، بیوشیمی یا سایر رشته‌های مشابه در روند استخدام آنها قابل پذیرش است، در این موقعیت شغلی اکثر مراکز درمانی و آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، صرفاً دارندگان مدرک علوم آزمایشگاهی را واجد شرایط دانسته‌اند. البته در برخی موارد استثنا، مدارک بیوشیمی، هماتولوژی، ایمونولوژی یا دکترای علوم آزمایشگاهی نیز برای جایگاه مسئول فنی یا بخش‌های تخصصی‌تر مورد پذیرش قرار گرفته‌اند، اما این موارد اغلب به موقعیت‌های مدیریتی یا تخصصی در آزمایشگاه‌ها محدود بوده‌اند. در سطح تحصیلی نیز، حداقل مدرک مورد نیاز در اغلب آگهی‌ها کارشناسی علوم آزمایشگاهی عنوان شده است.  به طور کلی، الزامات تحصیلی در این شغل از انسجام بالایی برخوردار است و برخلاف برخی مشاغل حوزه سلامت که دایره رشته‌های قابل قبول در آن‌ها گسترده‌تر است، در این حوزه تمرکز بر تخصص دقیق رشته و انطباق با نیازهای فنی آزمایشگاه‌ها کاملاً مشهود است. شغل «کارشناس علوم آزمایشگاهی» هم در ساختارهای درمانی دولتی و هم در مراکز خصوصی جایگاه تثبیت‌شده‌ای دارد؛ با این حال بررسی آگهی‌های استخدام این شغل نشان می‌دهد که مراکز خصوصی از نظر تعداد فرصت‌های شغلی فعال، سهم بیشتری از بازار کار این حوزه را در اختیار دارند. آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، درمانگاه‌های شبانه‌روزی، بیمارستان‌های خصوصی و مراکز تشخیصی تخصصی، بیشترین حجم تقاضا را برای جذب نیروی علوم آزمایشگاهی ثبت کرده‌اند. در مقابل، فرصت‌های شغلی در مراکز دولتی (شامل دانشگاه‌های علوم پزشکی، بیمارستان‌های وابسته به دولت، و مراکز سلامت تحت پوشش وزارت بهداشت) عمدتاً از طریق فرآیندهای رسمی مانند آزمون استخدامی وزارت بهداشت یا فراخوان‌های قراردادی انجام می‌شود و معمولاً در مقاطع زمانی محدود منتشر می‌گردد. بنابراین، در حالی که هر دو بخش فرصت‌های قابل‌توجهی را در اختیار دارند، بخش خصوصی به‌لحاظ تنوع شیفت، شرایط جذب و حجم تقاضا، بازار فعال‌تری را برای متقاضیان این شغل فراهم کرده است. سابقه کار یکی از معیارهای مهم در استخدام کارشناسان علوم آزمایشگاهی در مراکز خصوصی و معتبر است. در اغلب آگهی‌ها، حداقل یک الی 3 سال (و شاید بیشتر) تجربه‌ی عملی در محیط آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، به‌ویژه در بخش‌هایی مانند بیوشیمی، هماتولوژی، میکروب‌شناسی، هورمون، سرولوژی و ادرار، به‌عنوان شرط استخدام یا مزیت رقابتی مطرح شده است. این تجربه معمولاً شامل تسلط بر دستگاه‌های تخصصی (مانند اتوآنالایزرهای بیوشیمی، دستگاه‌های الایزا یا سیستم‌های هماتولوژی) و آشنایی با فرایندهای کنترل کیفی و مستندسازی‌های اعتباربخشی آزمایشگاه‌ها است. در عین حال، برخی مراکز درمانی کوچک‌تر، نیروهای طرح‌گذارنده یا فاقد سابقه را نیز جذب می‌کنند، مشروط بر آن‌که به نمونه‌گیری، سانتریفیوژ، آماده‌سازی نمونه و ثبت نتایج مسلط باشند. از لحاظ نرم‌افزاری نیز، تسلط به سیستم‌های ثبت نتایج و آشنایی با برنامه‌هایی مانند LIS (سیستم اطلاعات آزمایشگاهی) یا نرم‌افزارهای اداری ساده، از جمله الزامات ضمنی برای کار در آزمایشگاه‌های مجهزتر محسوب می‌شود. در اغلب آگهی‌های منتشرشده، نوع همکاری با کارشناسان علوم آزمایشگاهی به‌صورت تمام‌وقت قید شده است، اما الگوی نوبت‌کاری و شیفت‌بندی در این شغل، بیش از بسیاری از مشاغل دیگر تنوع دارد. بخش قابل توجهی از فرصت‌های شغلی به‌صورت «شیفت صبح»، «شیفت عصر»، «شیفت چرخشی»، یا حتی «شیفت لانگ» (ممتد و طولانی‌مدت از صبح تا عصر) ارائه شده‌اند. این ساختار معمولاً در مراکز شبانه روزی، بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های پرتردد به چشم می‌خورد. برخی مراکز خصوصی و درمانگاه‌ها نیز ترجیح می‌دهند نیروی موردنظر را صرفاً برای یک شیفت خاص (مثلاً عصر یا شب) جذب کنند.