شغل کارشناس سیستمها و روشها (به انگلیسی: Systems and Methods expert) یکی از موقعیتهای تخصصی درونسازمانی است که در دهههای اخیر، بهویژه در سازمانهای بزرگ، جایگاه پر رنگتری یافته است. درصد تقاضای استخدام این موقعیت شغلی در گذشته، از سمت دستگاههای دولتی و نهادهای رسمی بیشاز سایر مراکز بود، اما تحلیل آگهیهای استخدام و ساختار منابع انسانی شرکتها نشان میدهد که این موقعیت شغلی امروزه بهویژه در صنایع تولیدی، شرکتهای مشاوره مدیریت، نهادهای خدمات عمومی، هلدینگها و بانکهای خصوصی نیز جایگاه روشنی پیدا کرده است. باتوجه به بررسی کارشناسان ایران استخدام، لازم به توضیح است که این شغل در تقاطع سه حوزه مهم قرار دارد: مدیریت منابع انسانی، مدیریت عملیات و تحلیل سازمانی. کارشناس سیستمها با تمام ارکان سازمان در تعامل است و از همینرو شرح وظایف آن هم متنوع بوده و هم بهشدت وابسته به نوع سازمان، سطح بلوغ مدیریتی، نوع صنعت و مأموریت واحد سیستمها میباشد. بررسی کارشناسان ایران استخدام حاکی از آن است که این شغل معمولاً نیازمند ترکیبی از صلاحیتهای تحصیلی، مهارتهای نرمافزاری، آشنایی با استانداردهای مدیریتی، و شایستگیهای تحلیلی و ارتباطی است. کارشناس سیستمها و روشها وظیفه دارد تا روند انجام فعالیتها را در شرکتها یا سازمانها سادهتر، منظمتر و کارآمدتر کند. او ابتدا فرآیندهای موجود در واحدهای مختلف را بررسی میکند، آنها را بهصورت نمودار یا نقشه ترسیم مینماید و سپس نقاط ضعف یا ناهماهنگیها را شناسایی میکند. بر اساس این تحلیلها، پیشنهادهایی برای اصلاح روشها یا حذف مراحل غیرضروری ارائه میدهد. همچنین این فرد مسئول تدوین دستورالعملهای اجرایی و طراحی فرمها و اسناد کاری است تا نحوه انجام فعالیتها برای کارکنان روشن و یکپارچه باشد. در حوزه مهارتها، انتظار میرود کارشناس سیستمها تسلط کامل به ابزارهای مستندسازی مانند Visio، Word و Excel (در سطح پیشرفته) داشته باشد و توانایی طراحی فلوچارتها، نقشههای فرایندی و تدوین فرمهای اجرایی را دارا باشد. آشنایی با نرمافزارهای BPMS، سیستمهای ERP یا حتی دانش ابتدایی از پایگاههای داده (SQL) نیز بهعنوان مزیت رقابتی شناخته میشود. علاوه بر این، توانایی تهیه گزارشهای تحلیلی، نگارش حرفهای اسناد سازمانی، و تسلط بر چارچوبهای مدیریتی مانند ISO 9001، EFQM، یا 5S در بسیاری از موقعیتها مورد توجه قرار میگیرد. در اغلب آگهیهای استخدامی بررسیشده، مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد در رشته مهندسی صنایع شرط اصلی ورود به این موقعیت بوده است؛ هرچند در برخی موارد، مدارک مرتبط در حوزههای مدیریت، بازرگانی یا سیستمهای اطلاعاتی نیز پذیرفته میشوند. علاوه بر تحصیلات، داشتن سابقه کاری حداقل یک الی 5 سال در مشاغل مشابه از الزامات پرتکرار در موقعیتهای میانرده و ارشد این شغل است؛ البته گاها نیز بعنوان مزیت رقابتی یا امتیاز مهم محسوب میشود.