شغل کارشناس خرید و تدارکات (به انگلیسی Purchasing expert) یکی از موقعیت‌های میانی مهم در زنجیره تأمین سازمان‌ها می‌باشد که نقش مستقیم در تأمین منابع، کنترل هزینه‌ها و پشتیبانی لجستیکی دارد. این شغل در ساختار شرکت‌های تولیدی، عمرانی، بازرگانی، پیمانکاری، دارویی، و حتی خرده‌فروشی، جایگاهی نسبتاً پایدار دارد. بر اساس بررسی آگهی‌های استخدامی سایت کاریابی ایران استخدام گفتنی است از نظر نوع صنعت، بیشترین تقاضا برای این شغل در سه حوزه زیر قابل تفکیک است:
واحدهای تولیدی صنعتی و کارخانه‌ای (مثلاً صنایع غذایی، پلاستیک، دارو، خودرو)
پروژه‌های عمرانی و ساختمانی که نیازمند تدارک مصالح، ماشین‌آلات و قطعات فنی هستند.
شرکت‌های بازرگانی واردات و صادرات که با فرآیندهای خرید خارجی، ترخیص کالا و تأمین‌کنندگان بین‌المللی در ارتباط هستند.
جایگاه سازمانی این شغل در اغلب ساختارها تحت واحد «تدارکات»، «خرید»، یا «مدیریت زنجیره تأمین» قرار می‌گیرد. در شرکت‌های کوچک، این نقش ممکن است به‌صورت مستقل و با گزارش‌دهی مستقیم به مدیریت انجام شود. در برخی صنایع خاص (مانند نفت، پتروشیمی یا پروژه‌های EPC)، این جایگاه در تعامل نزدیک با واحدهای فنی و مهندسی قرار دارد و نیازمند هماهنگی چند جانبه میان تیم‌های داخلی، انبار، مالی و پیمانکاران تأمین کننده است. باتوجه به بررسی مجموع آگهی‌های استخدامی این شغل؛ میتوان گفت که کارشناس خرید بسته به نوع سازمان، می‌تواند در یکی از دو گرایش زیر فعالیت داشته باشد:
خرید داخلی (تأمین از بازار داخل کشور): تمرکز بر استعلام، مقایسه قیمت‌ها، مدیریت فرآیند خرید و پیگیری لجستیکی از تأمین‌کنندگان داخلی.
خرید خارجی (تأمین بین‌المللی): شامل مکاتبات تجاری بین‌المللی، آشنایی با اینکوترمز، ثبت سفارش، تعامل با ترخیص‌کار، و پیگیری حمل‌ونقل بین‌المللی.
شغل «کارشناس خرید و تدارکات» به‌رغم ماهیت اجرایی خود، از جمله موقعیت‌هایی می‌باشد که ورود موفق به آن مستلزم برخورداری از تحصیلات، تخصص و تجربه است. در اغلب آگهی‌های استخدامی، الزام به مدرک تحصیلی یکی از شروط پایه‌ای برای ورود به این موقعیت شغلی محسوب می‌شود، اما نوع مدرک و سطح تحصیلات بسته به ماهیت صنعت و سازمان متفاوت می‌باشد. تحلیل آگهی‌های استخدامی کارشناس خرید و تدارکات در سطح کشور نشان می‌دهد که برای تصدی این شغل، بیشترین تقاضا معطوف به فارغ‌التحصیلان رشته‌های مدیریت بازرگانی، مدیریت صنعتی، مهندسی صنایع، مدیریت زنجیره تأمین،اقتصاد و.. است. در شرکت‌های صنعتی و فنی، ترکیب تحصیلات مهندسی (نظیر مهندسی مکانیک، برق یا شیمی) با سابقه تدارکات نیز امتیازی مهم تلقی می‌شود، به‌ویژه در پروژه‌هایی که ارزیابی اقلام فنی یا بررسی مشخصات مهندسی کالا بخشی از شرح وظایف کارشناس خرید است. در مورد سطح تحصیلات، اکثریت کارفرمایان حداقل مدرک کارشناسی را الزامی دانسته‌اند، اما در شرکت‌های بین‌المللی یا نهادهای پروژه‌محور، داشتن مدرک کارشناسی ارشد در رشته‌های مرتبط، یا گواهینامه‌های تخصصی در حوزه تأمین و خرید (مانند CIPS، SCM، یا دوره‌های MBA گرایش خرید) به‌عنوان مزیت رقابتی محسوب می‌شود. علاوه بر تحصیلات،داشتن سابقه کاری حداقل یک الی 3 سال در واحد خرید یا تدارکات نیز در بسیاری از موقع الزامی یا مزیت رقابتی محسوب می‌شود. این شرط خصوصاً در شرکت‌هایی که با حجم بالای تأمین یا پیچیدگی لجستیکی مواجه‌اند، نقش مهمی در اولویت‌بندی رزومه‌ها دارد. در ارزیابی منابع انسانی شغل «کارشناس خرید و تدارکات»، آنچه در عمل موجب تمایز میان داوطلبان می‌شود، مجموعه‌ای از مهارت‌های کاربردی، توانمندی‌های تحلیلی و شایستگی‌هایی است که فرد را در محیط کاری، مؤثر و قابل اعتماد می‌سازد. در رأس این مهارت‌ها، توانایی مدیریت فرایند خرید از مرحله درخواست کالا تا تحویل نهایی قرار دارد. این چرخه شامل مهارت در تنظیم استعلام‌ها، مقایسه پیشنهادات، تحلیل هزینه-فایده، ارزیابی قابلیت تأمین‌کنندگان و زمان‌بندی تحویل است. کارفرمایان انتظار دارند کارشناس خرید بتواند به‌صورت مستقل، فرایند تأمین را اجرا کرده و در موارد بحرانی، برای رفع موانع تأمین یا تأخیر در زنجیره، اقدام اصلاحی به‌موقع و مستند انجام دهد. مهارت‌های تحلیل قیمت، مذاکره حرفه‌ای با فروشندگان، و مستندسازی دقیق کلیه مراحل خرید نیز جزو الزامات اصلی این شغل محسوب می‌شوند. همچنین، از کارشناسان خرید انتظار می‌رود در برابر فشارهای تحویل سریع یا تغییر قیمت، تصمیمات مبتنی بر منافع سازمان اتخاذ کنند و توان جلوگیری از تأمین غیراستاندارد یا ناسازگار با الزامات فنی را داشته باشند. بررسی‌ها حاکی از آن است که در حوزه خرید خارجی، تسلط به زبان انگلیسی تجاری، شناخت اینکوترمز، فرآیند واردات، تعامل با گمرک یا ترخیص‌کاران ، جزء پیش‌نیازهای الزامی تلقی می‌گردند. در رابطه با جنسیت میتوان گفت با اینکه از هردو گروه آقایان و خانم‌ها برای این شغل نیرو جذب می‌شود اما الگوی رفتاری بازار کار نشان می‌دهد که کارفرمایان در این شغل، تمایل بیشتری به جذب نیروی آقا دارند، مگر در شرایطی که ساختار شغلی، وظایف، و محل کار امکان بهره‌گیری از توانمندی‌های دفتری و تحلیلی نیروی زن را فراهم کند.