آشنایی با رشته علوم و فنون هوانوردي - خلباني هليكوپتري

معرفی رشته علوم و فنون هوانوردي - خلباني هليكوپتري

ایران استخدام: سایت ایران استخدام در این صفحه به معرفی رشته علوم و فنون هوانوردي - خلباني هليكوپتريپرداخته است امیدواریم این اطلاعات برای شما عزیزان سودمند واقع شود.
توجه! کاربران گرامی، مجموعه مباحث آشنایی با رشته های شغلی و تحصیلی در سایت ایران استخدام جهت آشنایی کلی با مباحث کلی و پیرامون هر رشته شغلی و یا تحصیلی توسط گروه نویسندگان ایران استخدام تهیه، تنظیم و ارسال میگردند.

علوم و فنون هوانوردي - خلباني هليكوپتري

شايد رؤياي پرواز به اندازه تخيل انسان قدمت داشته باشد؛ رؤيايي كه لئوناردو داوينچي را بر آن داشت تا طرح‌هايي را ترسيم كند كه بعدها از روي آن اولين‌ هلي‌كوپترها طراحي و ساخته شد؛ رؤيايي كه در سال 1903 به ياري برادران رايت به تحقق پيوست و آنها توانستند اولين هواپيما را به پرواز درآورند و اكنون كه بيش از 100 سال از آن زمان مي‌گذرد، ده‌ها مدل هواپيما، هلي‌كوپتر و ساير وسايل پرنده وجود دارد كه افق‌هاي آسمان را در مي‌نوردند و در زمينه‌هاي نظامي و غيرنظامي اعم از ترابري، پشتيباني و موارد ديگر فعاليت مي‌كنند. در اين ميان، هلي‌كوپتر به عنوان وسيله‌اي كه براي برخاستن و نشستن، به فضاي وسيعي نياز ندارد و مي‌توان از آن در حمل و نقل سربازان و اسلحه به خطوط مقدم جبهه و آتش‌ پشتيباني، بخصوص در زمين‌هاي ناهموار، استفاده كرد،‌ در جنگ‌هاي زميني نقش تعيين كننده‌اي دارد تا جايي كه امروزه نيروي زميني ارتش‌هاي كشورهاي بزرگ دنيا در سطح لشكرها، داراي يگان‌هاي سازماني هلي‌كوپتري هستند. بي‌شك براي به حركت درآوردن اين وسيله پرنده نياز به خلبان‌هايي ماهر و كارآمد است؛ افرادي كه دوره‌ها و آموزش‌هاي تخصصي را گذرانده و آمادگي علمي، روحي و جسمي لازم را براي به پرواز درآمدن يك هلي‌كوپتر به دست آورده‌اند.به همين منظور از سال 1376 تاكنون هر ساله دانشگاه افسري امام علي(ع) وابسته به نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، در رشته علوم و فنون هوانوردي ـ گرايش خلباني هلي‌كوپتري دانشجو پذيرفته است. در واقع امروزه، خلباني يك كار تجربي نيست، بلكه يك علم است و يك خلبان بايد با آيروديناميك، فيزيك، رياضي، مكانيك، ديناميك، ترموديناميك، استاتيك و غيره آشنا باشد تا بتواند مسؤوليت‌ يك سفر هوايي بدون خطر را بر عهده گيرد. درباره علت اين كه چرا رشته خلباني هلي‌كوپتري از سوي نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران ارائه مي‌شود، بايد گفت كه نيروي هوايي و دريايي ارتش، چه در زمان جنگ و چه در زمان صلح، در بخش‌هاي خاصي ايفاي نقش مي‌كنند، اما نيروي زميني، بويژه در هنگام جنگ، بايد وجب به وجب كشور را زيرنظر داشته باشد و در صورت لزوم با دشمن درگير شود. در اين ميان هلي‌كوپتر براي پشتيباني نيروهاي رزمي يك وسيله ضروري است تا هم براي پشتيباني آتش و هم جابجايي نيرو و تجهيزات مورد استفاده قرار گيرد. در واقع برخلاف نيروي هوايي و نيروي دريايي كه براي تكميل كار و وظايفشان از هلي‌كوپتر استفاده مي‌كنند، ‌استفاده از اين وسيله در هنگام جنگ،‌ جزو مأموريت‌ نيروي زميني است. در هنگام صلح نيز در همه كشورها هرگاه حادثه‌اي رخ دهد، نيروي زميني اولين نيرويي است كه در مكان حادثه ديده حضور پيدا مي‌كند و با استفاده از هلي‌كوپتر، مجروحان آن حادثه را جا‌بجا مي‌كند و كمك‌هاي اوليه، مواد غذايي،‌ وسايل گرمايش يا سرمايش و ساير مواد مورد نياز را به افراد حادثه ديده مي‌رساند؛ از همين‌رو تربيت خلبان هلي‌كوپتر جزو وظايف نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي است. ساير مراكز، ارگان‌ها و سازمان‌ها مانند هلال‌احمر، نيروي انتظامي، نيروي دريايي و ... نيز كه گاه براي تكميل كادر خود نياز به تربيت خلبان‌ نظامي يا غيرنظامي هلي‌كوپتر دارند، از طريق آزمون سراسري اقدام به جذب دانشجو كرده كه پس از اخذ مجوز از سلسله مراتب "آجا" آموزش اين دانشجويان در اين دانشگاه انجام خواهد شد.

شاخه‌ خلباني‌ تنها شاخه‌ خلباني‌ كه‌ از طريق‌ آزمون‌ سراسري‌ دانشگاه‌ها و مراكز آموزش‌ عالي‌ دانشجو مي‌پذيرد، شاخه‌ خلباني‌ نظامي‌ است‌ كه‌ دانشجويان‌ آن‌ در دانشگاه‌ علوم و فنون هوايي شهيد ستاري‌ آموزش‌ مي‌بينند. هدف‌ از پذيرش‌ دانشجوي‌ هوانوردي‌ (خلباني‌) در دانشگاه‌ هوايي‌ شهيد ستاري‌، تربيت‌ خلبان‌هاي‌ مورد نياز نيروي‌ هوايي‌ جمهوري‌ اسلامي‌ است. نيروي‌ هوايي‌ تعيين‌ مي‌كند كه‌ دانشجويان‌ خلباني‌ در كدام‌ رشته‌ تخصصي‌ (خلبان‌ جنگي‌ ، آموزشي‌ يا مسافربري‌) آموزش‌ ببينند. آنچه‌ مهم‌ است‌ اين‌ است‌ كه‌ رشته‌ هوانوردي‌ (خلباني‌) دانشگاه‌ علوم و فنون هوايي‌ شهيد ستاري‌ وابسته‌ به‌ نيروي‌ هوايي‌ ارتش‌ جمهوري‌ اسلامي‌ است‌ و دانشجويان‌ اين‌ دانشگاه‌ از بدو ورود به‌ دانشگاه‌ يك‌ دانشجوي‌ نظامي‌ خواهند بود و در نهايت‌ به‌ عنوان‌ يك‌ افسر مهندس‌ يا كارشناس‌ فارغ‌التحصيل‌ مي‌شوند.
توانايي‌هاي‌ لازم :
يك‌ خلبان‌ به‌ عنوان‌ فرمانده‌ هواپيمايي‌ كه‌ ميليون‌ها دلار ارزش‌ دارد، حرف‌ اول‌ را در هواپيما مي‌زند. به‌ همين‌ دليل‌ بايد آمادگي‌ كامل‌ را براي‌ احراز اين‌ مسؤوليت‌ داشته‌ باشد كه‌ اين‌ آمادگي‌ در سه‌ مرحله‌ سنجيده‌ مي‌شود. در مرحله‌ اول‌ داوطلب‌ شركت‌ در آزمون‌ سراسري‌ آمادگي‌ علمي‌ خود را ثابت‌ مي‌كند و همچنين‌ لازم‌ است‌ كه‌ رشته‌ هوانوردي‌ (خلباني‌) را جزو يكي‌ از 9 انتخاب‌ اول‌ فرم‌ انتخاب‌ رشته‌ خود درج‌ كرده‌ باشد. در مرحله‌ بعد بايد از لحاظ‌ جسمي‌ در معاينات‌ پذيرفته‌ شود كه‌ در اين‌ مرحله‌ يك‌ داوطلب‌ علاوه‌ بر خصوصيات‌ ظاهري‌ كه‌ عبارتند از:
حداكثر سن‌ 20 سال‌ تمام‌ (حتي‌ اگر خدمت‌ سربازي‌ را انجام‌ داده‌ باشد نبايد بيشتر از 20 سال‌ داشته‌ باشد)، حداقل‌ قد 165 سانتي‌متر، داشتن‌ وزني‌ متعارف‌ بايد از سلامت‌ جسماني‌ كامل برخوردار باشد‌. مثلاً بايد ديد چشم‌ او بوده‌ و كوررنگي‌ نداشته‌ باشد به‌ همين‌ دليل‌ چشم‌ داوطلب‌ در سه‌ مرحله‌ معاينه‌ مي‌شود همچنين‌ گوش‌ و حلق‌ و بيني‌ و قلب‌ يك‌ داوطلب‌ در سه‌ مرحله‌ معاينه‌ شده‌ و نهايتاً نوار مغزي‌ او برداشته‌ و دندان‌هايش‌ معاينه‌ مي‌شود. چون‌ براي‌ مثال‌ اگر داوطلبي‌ چند عدد از دندان‌هاي‌ جلو را نداشته‌ باشد در فشار جوّ بالا دچار حالت‌ تهوع‌ مي‌شود يا اگر بيش‌ از 3 يا 4 دندانش‌ ترميم‌ شده‌ باشد، در حين‌ پرواز مشكل‌ خواهد داشت‌ در نهايت‌ در صورت‌ سلامت‌ جسماني‌ كامل‌، از داوطلب‌ مصاحبه‌ عقيدتي‌ و حفاظتي‌ مي‌شود. يك‌ دانشجوي‌ خلباني‌ بايد جسور، نترس‌ و شجاع‌ باشد و همچنين‌ لازم‌ است‌ كه‌ عاشق‌ اين‌ رشته‌ بوده‌ و فردي‌ منضبط‌ و منظم‌ باشد.
شاخه‌ مراقبت‌ پرواز :
آن‌گاه كه روي صندلي يك هواپيماي در حال پرواز بر فراز يكي از شهرهاي بزرگ و پرجمعيت جهان نشسته‌ايد، آسمان را خالي و آرام و بي‌سر و صدا و به رنگ اقيانوس آبي‌رنگ مي‌بيند. اما اگر به صفحه رادار مراقبت پرواز فرودگاه آن شهر نگاه كنيد، آن را همانند بزرگراهي مملو از اتومبيل مشاهده مي‌كنيد كه با سرعتي بسيار در حال حركت هستند. اتاق عمليات (كنترل راداري فرودگاه هواپيما) در فرودگاه هر شهر، اداره آسمان پر ترافيك آن شهر را به عهده دارد. در اين اتاق، مسؤولان مراقبت پرواز با چشماني دقيق و مراقب، تغييرات لحظه‌اي و كامپيوتري صفحات سبزرنگ رادار را زير نظر دارند و با استفاده از رادار و راديو، هواپيماها را در آسمان هدايت مي‌كنند وبه خلبان‌ها دستور مي‌دهند كه به كدام سمت گردش كنند،‌ اوج بگيرند، فرود آيند و سرعتشان را زياد يا كم كنند تا تداخلي پيش نيايد و از ايمني كامل برخوردار گردند. شاخه‌ مراقبت‌ پرواز به‌ آموزش‌ و پرورش‌ متخصصان‌ برج‌ مراقبت‌ پرواز مي‌پردازد. افرادي‌ كه‌ در برج‌ مراقبت‌، كنترل‌ هواپيماهاي‌ مسافربري‌ و شكاري‌ را برعهده‌ دارند تا هنگام‌ پرواز، بلند شدن‌ و نشستن‌، تداخلي‌ به‌ وجود نيايد و هواپيما فرود يا پروازي‌ ايمن‌ داشته‌ باشد. يك‌ متخصص‌ مراقبت‌ پرواز اطلاعات‌ لازم‌ را در زمينه‌ نحوه‌ وزش‌ باد، نوع‌ هوا و سمت‌ باند پروازي‌ از برج‌ مراقبت‌ پرواز گرفته‌ و براساس‌ آن‌، هواپيما را هدايت‌ مي‌كند. در ضمن‌ كاركنان‌ مراقبت‌ پرواز، اولين‌ كساني‌ هستند كه‌ از وقوع‌ سانحه‌ آگاه‌ مي‌شوند بنابراين‌ ضمن‌ رعايت‌ دستورالعمل‌ مربوط‌، بايد با سريعترين‌ وسيله‌ ممكن‌ براي‌ نجات‌ سرنشينان‌ هواپيماي‌ سانحه‌ ديده‌ و از بين‌ نرفتن‌ آثار و شواهد و مدارك‌ مؤثر در بروز سانحه‌ اقدام‌ نمايند.
توانايي‌هاي‌ لازم :
پاي‌ ميكروفون‌ صحبت‌ كردن‌، يك‌ توانايي‌ است‌ و مراقب‌ پرواز بايد از اين‌ توانايي‌ برخوردار باشد؛ يعني‌ بايد بتواند در هر شرايطي‌ اطلاعات‌ لازم‌ را در اختيار خلبان‌ها قرار دهد. براي‌ مثال‌ اگر هوا خراب‌ باشد و خلبان‌ هم‌ دچار اضطراب‌ و هيجان‌ شده‌ باشد، اين‌ مسؤول‌ مراقبت‌ پرواز است‌ كه‌ مي‌تواند به‌ خلبان‌ آرامش‌ دهد و باعث‌ شود كه‌ هواپيما ايمن‌ بر زمين‌ بنشيند. همچنين‌ يك‌ مراقب‌ پرواز بايد به‌ زبان‌ انگليسي‌ مسلط‌ باشد. چون‌ بايد با خلبان‌ها انگليسي‌ صحبت‌ كند و خلبان‌ها نيز به‌ زبان‌ انگليسي‌ پاسخ‌ بدهند.

توانايي‌هاي لازم :
فعاليت‌هاي هوانوردي به علت ماهيت مخاطره‌آميزشان، حساسيت بالايي دارند؛ در نتيجه دانشجوياني كه داوطلب رشته خلباني هستند، بايد علاوه بر موفقيت در آزمون سراسري و كسب رتبه علمي لازم، از سلامت كامل جسمي و رواني، هوش و استعداد تحصيلي بالا و توانايي فراگيري زبان انگليسي در سطح مطلوب برخوردار باشند. براي مثال يك خلبان بايد فردي با هوش باشد؛ زيرا براي يك خلبان هنگام پرواز گاه موارد پيش‌بيني نشده‌اي اتفاق مي‌افتد كه بايد در زمان كوتاه، واكنش سريع و مناسبي نسبت به آن نشان دهد. اين واكنش مناسب اصولاً از كساني انتظار مي‌رود كه ضريب هوشي بالايي دارند. همچنين تسلّط به زبان انگليسي در اين رشته اهميت بسياري دارد؛ براي اينكه عمده آموزش دانشجويان اين رشته پس از دروس مقدماتي، به زبان انگليسي است. البته دانشگاه افسري امام‌علي(ع) براي دانشجويان اين رشته كلاس زبان انگليسي برگزار مي‌كند، اما دانشجو نيز بايد توانايي يادگيري زبان انگليسي را داشته باشد. دانشجويان خلباني لازم است از سلامت جسماني كامل نيز برخوردار باشند. براي مثال بايد ديد چشمانشان ده دهم باشد و كوررنگي نداشته باشند و داراي ناراحتي قلبي يا بيماري‌هاي خاص نيز نباشند. يكي ديگر از مراحل گزينش دانشجوي اين رشته، گزينش روحي و رواني است؛ يعني از داوطلب يك مجموعه از تست‌هاي خاص روانشناسي گرفته مي‌شود تا مشخص شود كه آيا آمادگي فكري لازم را براي اين كار دارد و آيا روحيه‌اش با شرايط خاص اين رشته مناسب است يا خير؛ زيرا دانشجوي دانشكده افسري امام علي(ع) يك نظامي است و يك نظامي بايد در چارچوبي خاص و برابر با آيين‌نامه هاي مربوط عمل كند؛ يعني بايد يك مجموعه از قوانين و محدوديت‌ها را بپذيرد. همچنين در مسير خدمت يك نظامي، موارد زيادي پيش مي‌آيد كه فرد بايستي از خواسته‌ها و ضرورت‌هاي زندگي خويش بگذرد و مصالح سازمان را بر مصالح فردي خود ترجيح دهد و در نهايت شغل خلباني نياز به ويژگي‌هاي خاصي از جمله شهامت و شجاعت دارد. يكي ديگر از مراحل گزينش دانشجوي اين رشته، بررسي صلاحيت‌هاي‌ مكتبي و امنيتي اوست؛ اينكه آيا دانشجوي اين رشته معتقد به جمهوري اسلامي هست و آيا صلاحيت اين را دارد كه در ارتش جمهوري اسلامي به عنوان يك سازمان نظامي، فعاليت كند يا خير. گفتني است كه تمامي دانشجويان دانشكده افسري امام علي(ع) از جمله دانشجويان علوم و فنون هوانوردي ـ گرايش خلباني هلي‌كوپتري بايد در فرم انتخاب رشته آزمون سراسري، رشته‌هاي اين دانشگاه را تا قبل از انتخاب سي‌ام انتخاب كنند. تابعيت جمهوري اسلامي ايران، نداشتن سابقه تابعيت بيگانه و ايراني‌الاصل بودن،‌ متدين به دين اسلام و اعتقاد و التزام عملي به ولايت فقيه، ايمان به انقلاب اسلامي و نظام جمهوري اسلامي ايران و آمادگي فداكاري در راه تحقق اهداف آن، عدم اشتهار به فساد اخلاق و عدم اعتياد به مواد مخدر، عدم محكوميت به محروميت از خدمات دولتي و عدم سابقه عضويت يا وابستگي به احزاب و گروه‌هاي سياسي، از جمله شرايط لازم براي داوطلبان ورود به رشته‌هاي دانشگاه افسري امام علي(ع) است و رشته خلباني نيز تنها از ميان داوطلبان مرد مسلمان گروه آزمايشي علوم رياضي و فني دانشجو مي‌پذيرد.
موقعيت شغلي در ايران:
يكي از مهمترين دغدغه‌هاي هر جواني،‌پيدا كردن موقعيت شغلي مناسب است. اين مسأله حتي براي قشر تحصيل‌كرده جامعه نيز مطرح است. از همين‌رو ورود به رشته‌‌اي كه آينده شغلي آن تضمين شده باشد، از اهميت بسياري برخوردار است. رشته علوم و فنون هوانوردي ـ گرايش خلباني‌ هلي‌كوپتري يكي از همين‌ رشته‌ها است؛ زيرا دانشجويان آن با درجه ستوان دومي فارغ‌التحصيل مي‌شوند و به استخدام ارتش جمهوري اسلامي ايران درمي‌آيند و با گذراندن دوره‌هاي حين خدمت، بترتيب، سلسله مراتب فرماندهي را طي مي‌كنند. علاوه بركاربرد وسيع اين رشته در سازمان‌هاي نيروهاي مسلح در زمان جنگ و صلح، نياز روزافزون ساير سازمان‌هاي غيرنظامي نيز به فارغ‌التحصيلان اين رشته كاملاً‌ مشهود است و براي مثال شركت نفت، هلال احمر، وزارت نيرو و بسياري از وزارتخانه‌هاي ديگر از خلبان‌هاي بازنشسته ارتش براي فعاليت‌ در سازمان‌هاي مرتبط استفاده مي‌كنند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس پايه رشته خلباني:
رياضي عمومي ، فيزيك مكانيك، فيزيك حرارت، فيزيك الكتريسته و مغناطيس، آمار و احتمالات، معادلات ديفرانسيل، آزمايشگاه فيزيك الكتريسته و مغناطيس.
دروس تخصصي الزامي رشته خلباني:
سيستم‌هاي الكترونيكي هواپيما، سرويس اطلاعات هوانوردي و عمليات هواپيما، آلات دقيق هوايي، سيستم‌هاي الكترونيكي هواپيما، ناوبري هوايي ، هواشناسي، فيزيولوژي هوايي، قوانين و مقررات هوانوردي، مكانيك پرواز كاربردي.
دروس پروازي الزامي رشته خلباني:
پرواز اوليه هلي‌كوپتر نظري و عملي، پرواز اوليه هلي‌كوپتر ، پرواز پايه هلي‌كوپتر نظري وعملي.
دروس اصلي رشته خلباني:
مباني كامپيوتر، ارتعاشات عمومي، استاتيك، مباني مهندسي برق عمومي، ديناميك عمومي، مقاومت مصالح، مكانيك سيالات عمومي، نجوم، ترموديناميك عمومي، نقشه‌كشي صنعتي، مباني مديريت و تحقيق در عمليات، الكترونيك عمومي، آزمايشگاه مقاومت مصالح، آيروديناميك، آيروديناميك سيالات تراكم‌پذير، آزمايشگاه آيروديناميك، مقدمه‌اي بر اصول پرواز، موتورهاي هواپيما، كارگاه موتور، زبان تخصصي، ساختمان هواپيما، انتقال حرارت عمومي.