درخواست استخدام گسترده پرستار در نظام سلامت کشور

در حالی‌که همواره از پرستاران به عنوان ستون اصلی نظام سلامت کشور یاد می‌شود، اما این جامعه ۱۶۰هزار نفری همچنان با مشکلات معیشتی و فشار کاری مضاعف دست‌وپنجه نرم می‌کنند...

به گزارش ایسنا، در همین راستا دکتر احمد نجاتیان، رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه «یک پرستار در کشور به‌جای دو نفر خدمت می‌کند»، از کمبود شدید نیروی پرستاری در بیمارستان‌ها و بویژه در استان‌هایی نظیر تهران، خوزستان و هرمزگان می‌گوید و معتقد است که در برخی بخش‌ها هر پرستار مسئول مراقبت از ۱۰ تا ۱۲ بیمار است؛ نسبتی که به‌طور مستقیم بر کیفیت خدمات و ایمنی بیماران اثر می‌گذارد.

او ضمن تاکید بر فشار کاری بالای پرستاران، می‌گوید که پرستاران به‌طور متوسط حدود ۸۰ ساعت اضافه‌کاری در ماه دارند و در بسیاری موارد، این اضافه‌کاری‌ها جنبه اجباری پیدا کرده است. این درحالیست که خدمات سلامت بدون وقفه ادامه دارد، اما این استمرار، به قیمت فرسودگی جسمی و روحی پرستاران تمام می‌شود.

 رئیس کل سازمان نظام پرستاری همچنین تاکید دارد که دریافتی پرستاران باید به‌گونه‌ای باشد که با یک شیفت کاری، از زندگی ایده‌آل برخوردار باشند.

نجاتیان همچنین با انتقاد از نبود جذابیت‌های شغلی و ضعف در سیاست‌های نگهداشت نیرو می‌گوید که مشکل کمبود پرستار، نه در آموزش بلکه در جذب، نگهداری و ایجاد انگیزه برای خدمت است؛ به طوری که سالانه حدود ۱۵ هزار نفر از رشته پرستاری فارغ‌التحصیل می‌شوند، اما تنها حدود ۶ هزار نفر جذب نظام سلامت می‌شوند.

رییس کل سازمان نظام پرستاری خواستار توجه ویژه دولت به حوزه پرستاری است و تاکید دارد که اصلاح تعرفه‌ها، بهبود شرایط پانسیون‌ها در مناطق محروم و اجرای برنامه‌های منطقه‌ای برای جذب نیرو می‌تواند از شدت بحران فعلی بکاهد.

پرستاران؛ حدود یک سوم کارکنان نظام سلامت
دکتر احمد نجاتیان_رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری به مناسبت هفته پرستار با حضور در استودیو خبر ایسنا در گفت‌وگویی تفصیلی اظهار کرد: وسعت فعالیت حرفه پرستاری زیاد است و پرستاران می‌بایست خدمات را به صورت ۲۴ ساعته به بیماران ارائه دهند؛ به همین دلیل پرستاران، بخش قابل‌توجهی از نظام سلامت را تشکیل می‌دهند.   حدود یک‌سوم کارکنان نظام سلامت را پرستاران تشکیل می‌دهند و همچنین ۶۰ تا ۷۰ درصد نیروی انسانی بیمارستان‌ها در اختیار گروه پرستاری است. با توجه به اینکه پرستاران جمعیت کثیری از نظام سلامت کشور را تشکیل می‌دهند، مسائل مرتبط با این گروه اهمیت فراوانی دارد.

او با بیان اینکه نظام آمار و ارقام دقیق از وضعیت پرستاران شاغل را در اختیار نداریم، توضیح داد: براساس نتایج سرشماری‌ها و برآوردها، پیش‌بینی می‌شود که حدود ۱۶۰هزار پرستار در تمام سطوح نظام سلامت مشغول فعالیت هستند. اگر گروه‌های پرستاری یعنی اتاق عمل، هوشبری و فوریت‌های پزشکی را به جمعیت پرستاران شاغل  اضافه‌کنیم، تعداد آنها به ۲۰۰هزار نفر می‌رسد. در حال حاضر، سازمان نظام پرستاری حدود ۲۹۰هزار عضو دارد؛ این احتمال وجود دارد که ۹۰ هزار نفر از این افراد در بخش‌های دیگر مشغول به فعالیت باشند یا بازنشسته شده‌اند. سازمان نظام پرستاری، فرایند عضوگیری را از سال ۱۳۸۲ آغاز کرده است.

متوسط اضافه‌کار ۸۰ ساعته برای هر پرستار
وی با بیان اینکه خدمات بدون وقفه در حال ارائه است، تصریح کرد: اگرچه با کمبود پرستار مواجه هستیم اما روند ارائه خدمات متوقف نشده است. هنگامی که از کمبود نیرو و ارائه خدمات سخن به میان می‌آید، منظور کیفیت خدمات ارائه شده و کاهش فشار کاری بر پرستاران است. پرستاران کشور به طور متوسط حدود ۸۰ ساعت اضافه‌کار دارند. ایده‌آل سازمان نظام پرستاری این است که دریافتی پرستاران به نحوی باشد که با یک شیفت کاری از یک زندگی ایده‌آل برخوردار باشند.

اضافه کار اجباری و کمبود پرستار؛ چالشی برای کیفیت خدمات 
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری تصریح کرد: اگر نسبت پرستار به تخت‌های بیمارستانی در یک بخش عمومی یک به ۵ یا ۶ بود، اما امروزه این نسبت حدود یک به ۱۰ تا ۱۲ است. تغییر نسبت پرستار به تخت در بخش عمومی به این معنا است که پرستاران می‌بایست فشار کاری بیشتری را تحمل کنند و همچنین به دلیل اینکه تعداد بیماران تحت پوشش یک پرستار افزایش یافته، کیفیت خدمات و عوارض ناشی از آن نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. بررسی‌ها در سطح جهانی بیانگر این است هنگامی که تعداد بیماران تحت پوشش یک پرستار افزایش می‌یابد، کیفیت ارائه خدمات و عوارض ناشی از این موضوع مانند عفونت‌ها، افتادن از تخت و حتی مرگ‌ومیر افزایش یابد.

بحران پرستار در برخی استان‌ها
او در پاسخ به پرسش «کمبود پرستار در کدام بخش‌ها حادتر است؟» اظهار کرد: پرستاران می‌توانند در تمام بخش‌های بیمارستانی خدمات ارائه دهند؛ بنابراین نمی‌توان گفت که کمبود نیرو در کدام بخش بیمارستانی حادتر است. اگرچه نمی‌توان گفت که کمبود نیروی پرستاری در کدام بخش حاد است اما درباره وضعیت استان‌های کشور می‌توان اظهار نظر کرد. وضعیت پرستار شاغل در برخی استان‌ها مناسب نیست؛ به طور مثال، استان‌های تهران و خورزستان و هرمزگان وضعیت مناسبی از نظر نیروی پرستار ندارند.

پرستاران طرحی و ضرورت حمایت از آنها
نجاتیان در پاسخ به پرسش «دسترسی مردم به نیروی انسانی نظام سلامت می‌تواند یکی از وجوه تحقق عدالت در سلامت باشد. آیا برنامه‌ای برای توزیع پرستار به میزان کافی در تمام استان‌های کشور و مناطق کم‌برخوردار دارید؟» توضیح داد: براساس قوانین، دولت می‌تواند دانش‌آموختگان رشته پرستاری را به مدت ۲ سال به مناطقی که تعیین می‌کند، اعزام کند. اگرچه چنین فرصتی در اختیار دولت قرار دارد اما زنان با توجه به قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» می‌توانند محل خدمت خود را انتخاب کنند. من بر این باور هستم ابزاری که در اختیار دولت قرار دارد، چندان کارایی ندارد؛ چرا که برخی پرستاران براساس قوانین می‌توانند محل خدمت خود را انتخاب کنند و بنابراین برای گذراندن طرح خود منتظر می‌مانند. این در حالی است که برخی استان‌ها با کمبود پرستار مواجه هستند اما دانش‌آموختگان رشته پرستاری به آن استان‌ها نمی‌روند.

ضرورت توجه به آمایش سرزمین برای حل مشکلات پرستاری
وی با بیان اینکه توجه به مولفه «توزیع آموزشی» نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است، تصریح کرد: پیش‌فرضی که درباره آموزش مطرح می‌شود، این است که اغلب دانشجویان یک دانشگاه برای مطنقه‌ای که دانشگاه در آن قرار دارد، هستند. ما در سازمان نظام پرستاری با وزارت بهداشت، جلسات متعددی را برگزار کرده‌ایم و اجرای آمایش سرزمینی در حوزه آموزش را در یکی از این جلسات پیشنهاد داده‌ایم. هدف سازمان نظام پرستاری از اجرای آمایش سرزمین در زمینه آموزش این است که به پرسش «کدام مناطق کشور در حوزه پرستاری کمبود دارند؟» پاسخ دهیم.  

ضعف در جذب و نگهداشت نیروی متخصص
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری با بیان اینکه در زمینه جذب و ماندگاری پرستاران دچار نقص هستیم، گفت: بازهم تاکید می‌کنم که در زمینه تربیت نیروی انسانی هیچ کمبودی نداریم اما در زمینه جذب، نگهداری و ایجاد جذابیت‌های شغلی نقص داریم. متاسفانه، شرایط در برخی نقاط کشور به نحوی است که پرستاران تمایلی  برای حضور در چرخه ارائه خدمت ندارند؛ چرا که دریافتی با سختی کار آنها قابل قیاس نیست.

لزوم برنامه‌ریزی منطقه‌ای برای حل بحران کمبود پرستار
نجاتیان با بیان اینکه مسائل منطقه‌ای در ارتباط با حل کمبود پرستار می‌بایست در کانون توجه قرار گیرد، توضیح داد: هنگامی که سخن از کمبود پرستار در یک منطقه خاص به میان می‌آید، مسائل منطقه‌ای می‌بایست در کانون توجه قرار گیرد. من بر این باور هستم که در ارتباط با کمبود پرستار نمی‌توان یک نسخه واحد و مشترک برای تمام کشور تجویز کرد؛ به طور مثال، شاید نیاز باشد که ظرفیت آموزشی یک منطقه افزایش یابد و این در حالی است که در همان بازه زمانی می‌بایست ظرفیت استخدام یک منطقه دیگر را افزایش دهیم.

پیشنهاد به وزارت بهداشت
وی ادامه داد: سازمان نظام پرستاری به وزارت بهداشت پیشنهاد داده‌است که حل مشکلات پرستاری به صورت منطقه‌ای را در دستور کار خود قرار دهد و پروپوزال این موضوع را به این وزارتخانه تحویل داده‌ایم. سازمان نظام پرستاری بر این باور است که فقط یکبار در ارتباط با مسائل پرستاری براساس شرایط منطقه‌ای اقدام کنیم و راهکار واحد و مشترک در نظر نگیریم.

تعرفه‌ها و انتقادهای پرستاران
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری نیز توضیح داد: منظور از تعرفه‌گذاری این است که برای یک خدمت خاص، قیمتی در نظر گرفته می‌شود که مردم و بیمه‌ها آن را پرداخت می‌کنند که بخشی از هزینه دریافت شده برای ارائه‌دهنده خدمت است. من بر این باور هستم که پیاده‌سازی تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری به طور کامل انجام نشده که چندین علل دارد.

سطح پایین تعرفه‌ها نسبت به نرخ تورم
وی با بیان اینکه حدود ۳ سال از اجرای تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در ایران می‌گذرد، گفت: اصلاحات خوبی در زمینه تعرفه‌ها و بازتوزیع آن صورت گرفته است. نظام سلامت در زمینه بازتوزیع تعرفه‌ها با مشکلاتی مواجه است و ناهماهنگی در این زمینه وجود دارد؛ به نحوی که درآمد برخی بخش‌ها بیشتر است. به طور کلی، سطح تعرفه‌های پرستاری پایین است و پرستاران نسبت به این موضوع انتقادهایی وارد می‌کنند. دیدگاه سازمان نظام پرستاری این است که سطح تعرفه‌ها نسبت به نرخ تورم کشور پایین است اما باید به روند خوب تعرفه‌های پرستاری طی سه سال گذشته اشاره کرد. رشد تعرفه‌های پرستاری طی سه سال گذشته نسبت به خود، خوب بوده اما نسبت به نرخ تورم کشور پایین است.

وضعیت درآمدی پرستاران
رئیس‌کل سازمان نظام پرستاری درباره اختلاف درآمد پرستاران با سایر گروه‌های نظام سلامت نیز گفت: براساس قانون «تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری و تعدیل کارانه‌ها»، علاوه بر تعریف تعرفه‌ها می‌بایست به تعدیل کارانه‌ها نیز توجه کرد. تعدیل کارانه با سایر گروه‌های نظام سلامت می‌بایست در کانون توجه قرار گیرد؛ همانطور که کارانه‌های پرستاران با پزشکان مقایسه می‌شود، می‌بایست به کارانه پرستاران در مقایسه با گروه‌هایی مانند پشتیبانی نیز توجه کرد. بخشی از تعرفه پرستاری در حوزه پشتیبانی توزیع می‌شود و شنیده‌ها بیانگر این است که درآمد بیشتری نسبت به پرستاران دارند.

وی با بیان اینکه پایه و اساس تعرفه پرستاری از تعرفه پزشکی کمتر است، توضیح داد: به طور مثال، گفته می‌شود که تعرفه‌ها حدود ۳۰ درصد افزایش یافته اما به دلیل اینکه تعرفه پزشکی نسبت به تعرفه پرستاری بیشتر است، حتی با افزایش ۳۰ درصدی هر دو تعرفه، عدد حاصل تعرفه پزشکی نسبت به پرستاری بیشتر است. هنگامی که یک تعرفه ۹ میلیون تومانی ۳۰ درصد افزایش یابد و یک تعرفه ۵۰ میلیون تومانی  نیز ۳۰ درصد افزایش یابد، به طور قطع، عدد حاصله بسیار متفاوت است. بر این اساس، رشد تعرفه پرستاری در سال ۱۴۰۳ مقداری بیشتر بود و امیدوارم با یک افزایش منطقی در مسیر ایجاد تعادل میان تعرفه‌های پرستاری و پزشکی گام برداریم.

سالانه ۱۵هزار دانش آموخته پرستاری
فقط ۶هزار نفر جذب می‌شوند
نجاتیان با بیان اینکه سالانه حدود ۵ تا ۶هزار پرستار جذب می‌شوند، تصریح کرد: میان تعداد دانش‌آموختگان رشته پرستاری و افرادی که جذب می‌شوند، بسیار فاصله است. آمار و ارقام بیانگر این است که سالانه حدود ۱۵هزار نفر در رشته پرستاری دانش‌آموخته می‌شوند ولی جذب حدود ۶هزار نفر است. اگرچه با چنین شرایطی مواجه هستیم اما سخن از افزایش ظرفیت به میان می‌آید و افزایش ظرفیت در چنین شرایطی به معنای اتلاف منابع کشور است. ادغام آموزش و ارئه خدمات که از افتخارات نظام سلامت کشور و وزارت بهداشت به حساب می‌آید، در حوزه پرستاری کمرنگ شده است.  

آخرین وضعیت مطالبات پرستاران
او درباره اصلی‌ترین مطالبه پرستاران  از سیاستگذاران گفت: معیشت پرستاران در اولویت قرار دارد. خوشبختانه،   پرداخت معوقات در پایان سال گذشته بهبود یافت اما پرداخت کارانه‌ پرستاران به دلیل جنگ ۱۲ روزه باز هم با عقب‌افتادگی مواجه شده است. در حال حاضر، متوسط عقب‌افتادگی کارانه پرستاران حدود ۷ ماه است و پرداخت اضافه‌کاری تقریبا به روز است؛ چرا که دولت در زمینه پرداخت اضافه‌کار پرستاران ورود کرده است. برخی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور در زمینه پرداخت اضافه‌کار پرستاران از سال گذشته به پرستاران بدهکاری دارند.

ورود به صفحه استخدام پرستاری

منبع: خبرگزاری ایسنا