حق عائله مندی به چه کسانی تعلق میگیرد؟ تفاوت حق اولاد و عائله مندی

زمان مطالعه: 6 دقیقه

تفاوت حق اولاد و حق عائله مندی چیست؟

در قانون کار جمهوری اسلامی ایران توجه ویژه‌ای به نیروی کار از جمله کارگران شده‌است. قانونگذاران با درک شرایط کار و مشکلات اقتصادی، حقوق و مزایای متعددی را برای نیروی کار در نظر گرفته‌اند. یکی از این مزایا، حق عائله‌مندی یا کمک هزینه عائله مندی و حق اولاد است. این دو حق یا امتیاز در تامین هزینه‌های زندگی کارگران تاثیرگذار است و به آنان در کاهش مشکلات و هزینه‌های زندگی کمک زیادی می‌کند. اما احتمالا بسیاری از شما با حق عائله مندی حق اولاد آشنا نباشید و یا در مورد نحوه تعلق گرفتن این حق چیز زیادی ندانید. ما در اینجا علاوه بر تشریح حق عائله مندی و حق اولاد، به جزئیات مرتبط با این دو موضوع و نیز تفاوت‌های آن‌ها پرداخته‌ایم.

حق عائله مندی چیست؟

حق عائله مندی را می‌توان نوعی کمک هزینه برای تامین زندگی کارگران به خصوص فرزندان دانست. عائله در لغت به معنای خانواده، اولاد و یا فرزندان است. بنابراین وقتی صحبت از حق عائله مندی می‌شود، حق یا کمکی است که به خانواده کارگر یا فرد شاغل تعلق می‌گیرد. البته همان‌طور که گفتیم میان حق عائله مندی و حق اولاد تفاوت‌هایی وجود دارد که در ادامه مطلب به این تفاوت‌ها می‌پردازیم.

• مطلب مرتبط: اخبار حقوق و دستمزد و مزایا

حق عائله مندی به چه کسانی تعلق میگیرد؟

حق عائله مندی به نیروی کار تعلق دارد و برای تامین کمک هزینه‌های زندگی همسر و فرزندان فرد شاغل است. دریافت حق عائله مندی منوط به شروطی است که در ادامه و مطابق با قوانین به آن‌ها پرداخته شده‌است. در رابطه با نحوه دریافت حق عائله مندی و محاسبه میزان آن نیز باید گفت این موضوع در رابطه با هر شغلی متفاوت است. چنانچه حق عائله مندی بازنشستگان آموزش و پرورش و میزان آن با حق عائله مندی نیروهای مسلح متفاوت است. حتی میان حق عائله مندی بازنشستگان تامین اجتماعی با حق عائله مندی بازنشستگان کشوری تفاوت‌هایی وجود دارد. دلیل این موضوع درآمد و حقوق متفاوت گروه‌های مختلف شغلی است.

آیا حق عائله مندی به زن تعلق می‌گیرد؟

همانطور که مشاهده کردید و با توجه به بخشنامه حق عائله مندی برای زنان شاغل تفاوتی میان زنان و مردان جهت دریافت حق عائله مندی وجود ندارد. یعنی فرقی نمی‌کند نیروی کار مرد است یا زن. البته قانون در این مورد تبصره‌ها و شرایطی را نیز وضع کرده‌است. چنانچه طبق بخشنامه حق عائله مندی زنان سرپرست خانوار می‌توانند از حق عائله مندی برخوردار شوند. البته به شرط آنکه زنان به تنهایی سرپرست خانواده باشند و همسر آن‌ها به هر دلیلی شاغل نباشند. (به دلیل از کارافتادگی، مشکلات پزشکی، بیکاری، فوت و…). در این موارد زنان باید تعهد محضری بدهند که سرپرست خانواده و یا فرزندان هستند. در غیر اینصورت باید جبران خسارت کنند. با توجه به این شرایط، می‌توان گفت حق عائله مندی زنان شاغل تامین اجتماعی یا زنان سایر گروه‌های شغلی نیز در چارچوب شروطی که به آن‌ها اشاره کردیم تعیین می‌شود.

حق عائله مندی زنان مجرد بازنشسته نیز از مواردی است که برای بسیاری جای سوال دارد. حق عائله مندی برای زنان مجرد در گذشته پرداخت می‌شد؛ اما بعدها زنان مجرد از گروه دریافت کنندگان عائله حذف شدند. این موضوع باعث اعتراضات زیادی شد و به دیوان عدالت اداری نیز کشانده شد. اما در نهایت دیوان نیز حذف این گروه را درست خواند. دیوان معتقد بود زنان مجرد بازنشسته مشمول این قانون نیستند. در واقع زنان مجرد بازنشسته تحت برخی از استثنائات مشمول دریافت عائله هستند. بر این اساس و مطابق قوانین مصوب، مستخدمین زن شاغل و بازنشسته که دارای همسر نبوده و خود به تنهایی متکفل مخارج فرزندان هستند، از حقوق عائله مندی برخوردار خواهند بود.

جهت مشاهده اخبار اشتغال بانوان در سایت ایران استخدام کلیک نمایید.

قوانین و شرایط دریافت حق عائله مندی

طبق قوانین مصب، حق عائله‌مندی با توجه به شروط زیر به افراد خاصی تعلق می‌گیرد که عبارت است از:

• افراد یا کارپذیران توسط قرارداد کار استخدام شده باشند
• تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی باشند
• فرزندان پسر زیر 18 سال باشند
• فرزندان دختر، مجرد باشند
• دختران متاهلی که طلاق گرفته‌اند و دوباره تحت تکفل پدر یا سرپرست خانواده درآمده‌اند

در رابطه با دریافت حق عائله مندی توسط کارمندان، در قانون آمده‌است که این افراد باید مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب هشتم مهرماه سال 1386 باشند. یعنی طبق قرارداد و یا حکم یک مقام صلاحیتدار استخدام شده‌ باشند.

همچنین در رابطه با دریافت حق عائله مندی برای بازنشستگان نیز قانون، شروطی را گذاشته‌ است:

1. اگر بازنشستگان مرد کاملا از کار افتاده‌ شوند و همسر دائم آن‌ها در قید حیات باشد.
2. اگر بازنشستگان زن، شوهر نداشته باشند.
3. اگر بازنشستگان زن، فرزند پسر کمتر از ۱۸ سال داشته‌ باشند.
4. اگر سن پسر یا پسران بازنشستگان زن، بیشتر از ۱۸ سال باشد ولی نقص عضو و یا بیماری که عدم توانایی کار کردن ایجاد کند، تایید شده‌ باشد.

جهت اطلاع از اخبار حقوق بازنشستگان در سایت ایران استخدام کلیک نمایید.

قانون، در مورد میزان حق عائله مندی نحوه محاسبه آن قواعدی را بیان کرده‌ است. نحوه محاسبه میزان حق عائله مندی با توجه به مشاغل مختلف متفاوت است و با توجه به میزان حقوق افراد مشخص می‌شود. اما طبق قوانین فرمول محاسبه این حق در مورد همه مشاغل یکسان است.

این فرمول عبارت است از: حق عائله مندی= 70% × ضریب سالانه × حداقل حقوق مبنا

تکلیف حق عائله مندی بعد از طلاق چیست؟

بعد از طلاق زوجین، در صورتی که زوجین فرزندی نداشته‌ باشند، حق عائله مندی حذف می‌شود. این قانون در مورد مرد و زن شاغل یکسان است. البته قانون، برای حق عائله مندی زنان مطلقه یک استثنا نیز قائل شده‌ است به این ترتیب، زنانی که در دوره پیش از ازدواج حق عائله‌مندی دریافت می‌کردند، پس از طلاق یا فوت همسرشان می‌توانند مجددا از این حق برخوردار شوند. علاوه بر این زنان و مردانی که بعد از طلاق شرایط دریافت حق عائله مندی را دارند (به عنوان نمونه سرپرست فرزند بوده‌ و همچنان تحت پوشش بیمه قرار دارند) نیز می‌توانند همچنان حق عائله مندی را دریافت کنند.

تفاوت حق اولاد و عائله مندی

در قانون کار، یک امتیاز دیگر نیز تحت عنوان حق اولاد در نظر گرفته‌ شده‌ است که متفاوت از حق عائله مندی است. تفاوت حق عائله مندی و حق اولاد در این است که حق عائله مندی شامل خانواده اعم از همسر و فرزندان است؛ اما حق اولاد تنها به فرزندان تعلق می‌گیرد و شامل همسر نیست.

قانون حق اولاد

دریافت حق اولاد در قانون کار منوط به داشتن شروط زیر است:

فرد شاغل حداقل دو سال تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی بوده باشد. در صورتی که این مدت کمتر از دو سال باشد، حق اولاد به فرد تعلق نمی‌گیرد.
فرزندان تا 18 سالگی از حق اولاد برخوردار می‌شوند. با این حال طبق قانون، حق اولاد فرزند پسر بالای 18 سال در صورتی که بعد از 18 سالگی وارد بازار کار نشوند و به تحصیل مشغول شوند یا به دلایل پزشکی، شرایط کار برای آنها وجود نداشته باشد، باید پرداخت شود. این قانون در مورد پسران است. در مورد دختران این حق تا قبل از ازدواج دختران پرداخت می‌شود. بعد از طلاق نیز اگر همچنان تحت تکفل والدین باشند، مشمول دریافت حق اولاد می‌شوند. اگر زن و شوهر هر دو در یک محل یا در دو محل متفاوت مشغول به کار شوند، هر دو از حق اولاد برخوردار خواهند شد.

همچنین طبق قانون مصوب 1386/07/08، کارمندان زن شاغل و بازنشسته و وظیفه‌بگیر مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری که دارای همسر نبوده و یا همسر آنان معلول و یا ازکارافتاده کلی ‌باشد و سرپرستی یا تکفل خانواده بر عهده زن باشد، از مزایای کمک هزینه اولاد نیز برخوردار می‌شوند.
نکته‌ای که در مورد حق اولاد وجود دارد و توجه به آن مهم است این است که حق اولاد در شرکت‌های دولتی و خصوصی متفاوت است. چنانچه حق عائله مندی در بخش خصوصی همان حق اولاد است. یعنی چیزی تحت عنوان حق عائله مندی در بخش خصوصی وجود ندارد؛ اما در شرکت‌های دولتی حق عائله مندی و حق اولاد جدا از هم هستند.

جهت مشاهده اخبار حقوق کارمندان دولت در سایت ایران استخدام کلیک نمایید.

آیا حق اولاد مشمول بیمه است؟

یکی از شرایط لازم برای دریافت حق اولاد این است که فرد حداقل دوسال سابقه پرداخت بیمه تامین اجتماعی را داشته‌ باشد و یا تحت پوشش تامین اجتماعی باشد. اما در رابطه با بیمه شدن حق اولاد باید گفت که حق اولاد یک امتیاز است که فرد شاغل در صورت دارا بودن شروط لازم می‌تواند از آن برخوردار شود. این حق، معاف از مالیات است و شامل بیمه نمی‌شود.

حق اولاد چقدر است؟

نحوه محاسبه حق اولاد در شرکت‌های دولتی و خصوصی متفاوت است. محاسبه آن در شرکت‌های دولتی برای یک فرزند عبارت است از:

14% × ضریب سالانه × حداقل حقوق مبنا

این فرمول در بخش خصوصی به ترتیب زیر می‌باشد:

1 × حداقل دستمزد روزانه × 3 است. یعنی حداقل دستمزد روزانه ضربدر 3، ضربدر تعداد فرزندان.

محاسبه حق اولاد نسبت به کارکرد فرد تعیین می‌شود یعنی به نسبت تعداد روزهای کارکرد نه به صورت ماهانه. یعنی فردی که در ماه فقط 15 روز کار کرده‌ است بر اساس 15 روز کارکرد خود حق اولاد می‌گیرد.

همانطور که گفتیم حق اولاد با توجه به عوامل مختلف از جمله مشاغل و درآمد افراد متفاوت است. به عنوان نمونه طبق اعلام سازمان تامین اجتماعی، حق اولاد بازنشستگان تامین اجتماعی، در یک سال یک رقم متوسط باشد؛ اما در سال بعد از آن با توجه به افزایش درآمدها و سایر عوامل، دو برابر رقم سال گذشته آن شود. افزایش حق اولاد در هر سال و توسط سازمان‌های مربوطه اعلام می‌شود. به طور کلی این حق در هر سال افزایش قابل توجهی می‌یابد. چنانچه حق اولاد بازنشستگان طبق بخشنامه حق اولاد، طی سال‌های اخیر افزایش قابل توجهی داشته‌ است.

سخن پایانی

حق عائله مندی یکی از امتیازات خوب قانون کار در راستای ایجاد عدالت میان اقشار مختلف جامعه از جمله کارمندان و کارگران با دیگر گروه‌های پردرآمد است. قانون، شرایط را به نحوی تعریف کرده‌ است که تمامی گروه‌های شاغل و مشمول دریافت حق اولاد و حق عائله مندی بتوانند از مزایای این حق تحت شرایط مختلف از جمله در دوران بازنشستگی، طلاق زوجین، اشتغال فرزندان به تحصیل و.. برخوردار شوند. از این رو اگر حق اولاد یا حق عائله مندی شما به هر بهانه‌ای قطع شد باید بررسی کنید که آیا این اتفاق در چارچوب قانون بوده‌ است یا خیر. در صورت غیرقانونی بودن این اتفاق می‌توانید از طریق قانونی، پیگیر حقوق خود باشید.

جهت مشاهده آگهی های استخدام سرتاسر کشور به تفکیک مشاغل در سایت ایران استخدام کلیک نمایید.

منبع: ایران استخدام