«وصول مطالبات» یعنی اقدامات قانونی، مالی و اجرایی برای دریافت بدهیها یا طلبهای معوق از اشخاص حقیقی یا حقوقی. به زبان سادهتر، وقتی یک شرکت یا فرد از دیگری پولی طلب دارد (مثلاً بابت فروش کالا یا ارائه خدمات)، فرآیندی که برای دریافت آن وجه طی میکند، وصول مطالبات نامیده میشود. وظایف کارشناس وصول مطالبات شامل بررسی سوابق مالی بدهکاران، برقراری تماس یا ارسال اخطار رسمی، مذاکره برای تنظیم جدول بازپرداخت، هماهنگی با واحد حقوقی برای ارجاع پروندههای لجاجتآمیز، و ثبت دقیق کلیه اقدامات در سیستمهای مالی و CRM سازمان است. این نقش، تلفیقی از مهارتهای مالی، حقوقی، و ارتباطی را میطلبد. کارشناس وصول باید هم توان تحلیل مالی داشته باشد، هم درک دقیقی از رفتارشناسی مشتری و قوانین مرتبط با چک، سفته، قراردادهای فروش اقساطی و دعاوی حقوقی مالی. بیشترین تقاضا برای این موقعیت شغلی در بانکها، مؤسسات مالی و اعتباری، شرکتهای پخش مویرگی (خصوصاً دارویی و غذایی)، فروشگاههای زنجیرهای، هلدینگهای ساختمانی و .. مشاهده میشود. از نظر پراکندگی جغرافیایی، استان تهران بالاترین سهم جذب کارشناس وصول مطالبات را به خود اختصاص داده است. این امر بهدلیل تمرکز بالای شرکتهای اعتباری، دفاتر مرکزی شرکتهای پخش و فعالیت پرتعداد سازمانهای خدمات مالی در پایتخت است. برخلاف بسیاری از مشاغل اداری، موقعیت شغلی کارشناس وصول مطالبات در برخی سازمانها ماهیتی نیمهمیدانی دارد. بهویژه در شرکتهایی که با مشتریان متنوع در سطح کشور کار میکنند، حضور در محل مشتری یا انجام پیگیریهای میدانی در کنار تماسهای تلفنی و مکاتبات رسمی، بخشی از وظایف رایج این نقش محسوب میشود. برای ورود به موقعیت شغلی کارشناس وصول مطالبات، دارا بودن تحصیلات دانشگاهی مرتبط یکی از شروط اصلی و مورد تأکید کارفرمایان است؛ در اغلب آگهیهای استخدامی منتشرشده، مدرک کارشناسی در رشتههایی نظیر مدیریت بازرگانی، حسابداری، مدیریت مالی، اقتصاد یا حقوق و.. بهعنوان پیشنیاز اساسی اعلام شده است. انتخاب این رشتهها به این دلیل است که کارشناس وصول مطالبات باید درک مناسبی از مفاهیم مالی، اصول ثبت و گردش اسناد، مفاد قراردادها، و چارچوبهای قانونی پیگیری مطالبات داشته باشد. در شرکتهایی که ساختار حقوقی و مالی گستردهتری دارند، آشنایی با آییننامههای مرتبط با چک، سفته، قراردادهای فروش نسیه یا اقساطی و نیز مقررات اجرای احکام، از اهمیت بالایی برخوردار است. در کنار الزامات تحصیلی، برخورداری از سابقه کاری مرتبط از دیگر شروط کلیدی در جذب این موقعیت محسوب میشود؛ اگرچه برخی سازمانها ممکن است برای جایگاههای سطح پایه، نیروی کار بدون سابقه جذب و آموزش دهند، اما در بیشتر آگهیها، سابقهای بین ۲ تا ۵ سال در حوزه وصول مطالبات، حسابداری فروش یا پیگیری حقوقی بدهیها الزامی یا امتیاز مثبت تلقی میشود. طی بررسی کارشناسان ایران استخدام گفتنی است برخی کارفرمایان از متقاضیان انتظار دارند که با برخی از نرمافزارهای مالی و حسابداری مانند هلو، سپیدار، راهکاران یا اکسل پیشرفته آشنایی داشته باشند و توانایی ثبت، گزارشگیری و تطبیق اسناد را در این سیستمها داشته باشند. در شرکتهایی که با شبکه فروش مویرگی یا اعتباری فعالیت میکنند، تجربه کار با سیستمهای CRM یا ERP مزیت قابلتوجهی محسوب میشود، چرا که پیگیری مطالبات معوق اغلب در تعامل مستقیم با واحد فروش و با ارجاع به اطلاعات دقیق مشتری انجام میشود. در برخی از آگهیها، خصوصاً در شرکتهای بزرگ یا بینالمللی، داشتن توانایی نگارش مکاتبات رسمی، تسلط نسبی به زبان انگلیسی (برای تعامل با مشتریان خارجی) یا آشنایی با قوانین تجارت الکترونیک نیز بهعنوان الزامات تکمیلی مطرح شده است. کارشناس وصول مطالبات بهعنوان مسئول مستقیم مدیریت بدهیهای معوق، باید از ترکیبی از مهارتهای تخصصی، فنی و رفتاری برخوردار باشد تا بتواند هم بهصورت حرفهای با بدهکاران مذاکره کند و هم در چارچوب مقررات مالی و حقوقی سازمان عمل نماید. نخستین مهارت مورد انتظار در این شغل، توانایی پیگیری سیستماتیک مطالبات است. کارشناس وصول باید بتواند با بهرهگیری از ابزارهای نرمافزاری و پایگاههای داده مشتریان، وضعیت بدهی، تاریخ سررسید، پیگیریهای قبلی و اقدامات آتی را بهدقت رصد و مستندسازی کند. یکی دیگر از مهارتهای حیاتی در این موقعیت، توانایی ارتباط مؤثر و مذاکره حرفهای با مشتریان بدهکار است. از منظر جنسیتی، برخلاف برخی مشاغل حوزه مالی، شغل کارشناس وصول مطالبات از انعطاف نسبی بیشتری برخوردار است؛ باتوجه به بررسیهای انجام شده، در حدود ۶۰ درصد آگهیها جنسیت بدون تفاوت اعلام شده است.