استخدام رسمی چیست و انواع استخدام رسمی کدام اند؟

زمان مطالعه: 8 دقیقه

بررسی تفاوت استخدام رسمی آزمایشی و قطعی

استخدام فرآیندی است که در طی آن، فردی برای انجام وظایف مشخص و دریافت حقوق مشخص وارد سازمانی می‌شود. اگر این سازمان دولتی باشد شرایط استخدام، وظایف، حقوق و دستمزد براساس قوانین دولتی تعیین می‌گردد اما اگر سازمان خصوصی باشد همه مراحل توافقی یا براساس قوانین وزارت کار انجام می‌شود. به‌این‌ترتیب بین طرفین قرارداد بسته می‌شود. مهم‌ترین انواع استخدام، استخدام رسمی، پیمانی و قراردادی هستند که در ادارات دولتی و خصوصی از این نوع قراردادها برای جذب نیرو استفاده می‌شود. تفاوت استخدام رسمی، پیمانی و قراردادی در نحوه مدت همکاری، حقوق و مزایا برمی‌گردد.

• مطلب مرتبط: استخدام قراردادی چیست؟ انواع آن کدامند؟

منظور از استخدام رسمی چیست؟

استخدام رسمی روندی است که در ادارات دولتی برای تصدی سمتی خاص طی می‌شود. افراد برای رسیدن به این مسئولیت سازمانی شرایط خاصی را باید دارا باشند. در بسیاری از سازمان‌های دولتی، افراد پس از طی یک دوره استخدام پیمانی در صورت داشتن توانایی‌های لازم و حسن انجام کار به استخدام دولت درمی‌آیند. از دلایل محبوبیت استخدام‌های رسمی می‌توان به امنیت کاری 30 ساله آن، توانایی فرد برای ادامه تحصیل و ارتقای شغلی و موارد دیگر اشاره کرد. البته طبق بند الف و ب از قانون ماده «5» آیین‌نامه اجرایی ماده «46» قانون مدیریت خدمات کشوری چند سالی است که این تبدیل وضعیت مستقیماً انجام نمی‌شود و کارمندان پس از پایان دوره پیمانی خود وارد یک دوره چندساله قرارداد آزمایشی می‌شوند و پس از این دوره مشروط به شرایط خاصی می‌توانند رسمی ‌شوند.

• مطلب مرتبط: چگونه در نیروی انتظامی استخدام شویم؟

انواع استخدام رسمی کدام اند؟

همان‌طور که اشاره کردیم در سازمان‌های دولتی از دو شیوه استخدام رسمی استفاده می‌شود که استخدام رسمی دائم (قطعی) و آزمایشی هستند. در ادامه به بررسی این که استخدام رسمی آزمایشی و استخدام رسمی قطعی چیست و تفاوت‌های آنها با هم م می‌پردازیم.

• استخدام رسمی دائم یا قطعی

در استخدام رسمی، کارمند حکمی رسمی دریافت میکند و در یکی از دوازده رشته کاری مشمول قانون استخدام کشوری در مؤسسات دولتی، سازمانی یا وزارتخانه‌ها مشغول به کار می‌شود. اگر به یک نمونه حکم استخدام رسمی دقت کنید می‌بینید همه شرایط کاری فرد از اولین روز استخدام در آن درج شده است. در این نوع استخدام شرایط خاصی برای ورود فرد در نظر میگیرند. درصورتی‌که فرد در همه آن‌ها وضعیت قابل قبولی داشته باشد به استخدام دائمی دولت درمی‌آید.
کارمندان برای تبدیل وضعیت به استخدام رسمی ملزم به قبولی در آزمون استخدام کشوری و مصاحبه‌های چندگانه هستند. فاکتورهایی مثل سن، وضعیت خدمت سربازی، سهمیه اقشار خاص، وضعیت سلامت جسمی و روانی، عدم سوسابقه، عدم فساد و اعتیاد، تابعیت قوانین جمهوری اسلامی جز شرایط اصلی برای ورود به یک شغل رسمی در ادارات دولتی است.

• استخدام رسمی آزمایشی

شاید ندانید استخدام رسمی آزمایشی چیست و چرا این دوره را در نظر گرفتند؟ هرگاه کارمندی به استخدام رسمی سازمان دولتی دربیاید امکان تعدیل و برکناری او به‌راحتی وجود ندارد. به‌همین‌دلیل دولت سعی می‌کند وسواس بیشتری در تبدیل وضعیت کارمندان به رسمی قطعی به کار بگیرد. در همین راستا یک دوره آزمایشی دو تا سه‌ساله در نظر گرفته می‌شود؛ که طبق تبصره 1 ماده 46 قانون خدمات کشوری فرد باید پس از طی این سه سال تأییدیه‌های لازم برای تبدیل وضعیت به رسمی را داشته باشد.

• مطلب مرتبط: راهنمای تحصیل و استخدام در دانشگاه‌های علوم پزشکی

تفاوت استخدام رسمی آزمایشی با استخدام رسمی قطعی

حقوق و مزایا و شرایط کاری کارمندان رسمی آزمایشی مشابه کارمندان رسمی قطعی است. کارمندان رسمی آزمایشی برای تبدیل وضعیت به رسمی قطعی باید سه شروط سه‌گانه زیر را داشته باشند:

• نشان دادن لیاقت، کاردانی، خلاقیت، نظم و انضباط که تشخیص آن بر عهده کمیته تخصصی تعیین صلاحیت کارمندان است.
• گذراندن دوره‌های آموزشی و کسب امتیازهای لازم
• تائید شدن در گزینش‌ها

اگر کارمند رسمی آزمایشی نتواند در پایان دوره آزمایشی، شرایط موردنیاز برای تبدیل وضعیت به رسمی قطعی را کسب کند سه حالت رخ دهد:

• کارمند به شرایط پیمانی برمی‌گردد
• مدت دوره آزمایشی دو سال تمدید می‌شود
• استخدام فرد لغو می‌گردد

افرادی که در یکی از سه دسته فوق قرار بگیرند نمی‌توانند تا یک سال بعد در آزمون‌های استخدام دولتی شرکت کنند.

مزایا و معایب استخدام رسمی

از مهم‌ترین مزایا و معایب استخدام رسمی در دستگاه‌های دولتی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• مزایای استخدام رسمی

1. امنیت همراه حقوق و دستمزد و دریافت مرتب آن بدون تأخیر
2. فرصت ارتقا و ادامه تحصیل برای کارمندان
3. امنیت شغلی و نبود امکان تعدیل راحت نیروها
4. وجود نظم مشخص در وظایف و ساعت کاری افراد
5. ارتقای شغلی در طول زمان
6. پرستیژ و موقعیت اجتماعی مناسب از دیدگاه مردم
7. بهره‌مندی از مزایایی مثل مرخصی، عیدی، بن، تخفیفات و سایر موارد
8. مزایای دوره بازنشستگی

• معایب استخدام رسمی

1. وابسته بودن کیفیت کار افراد به هم که باعث می‌شود کم‌کاری حتی یک کارمند روی بازده کاری بقیه اثرگذار باشد
2. روند کند افزایش حقوق
3. مشکلات بین افراد در محیط کار مثلاً خصومت‌های شخصی
4. محیط کاری ثابت، یکنواخت و خسته‌کننده
5. قدرت مدیران بالادستی برای تغییر سمت افراد در سازمان

برای استخدام رسمی در سازمان های دولتی از چه طریق می‌توان اقدام کرد؟

در کشور ما، دو راه برای استخدام در دولت و دستگاه‌های دولتی وجود دارد. هرساله آزمون استخدام دستگاه‌های دولتی از سوی سازمان سنجش آموزش کشور برگزار می‌گردد که برخی از دستگاه‌های دولتی از بین پذیرفته‌شدگان این آزمون، پس از طی کردن مصاحبه‌های گزینشی اقدام به استخدام می‌کنند مثل شرکت هواپیمایی، دادگستری و غیره.
اما در حالت دوم، سازمان‌ها خودشان آزمون استخدامی برگزار کرده و با انجام مصاحبه‌های گزینشی نیروی موردنظر خود را جذب می‌کنند مثل وزارت اطلاعات، وزارت امور خارجه، وزارت بهداشت و غیره.
پس از شرکت در آزمون های استخدامی و درصورت قبولی در آزمون و مصاحبه شغلی، کارمندان بصورت پیمانی استخدام میشوند. معمولا پس از گذراندن مدتی به عنوان کارمند پیمانی، افراد میتوانند به عنوان کارمند رسمی استخدام شوند.

نحوه اطلاع‌ از فراخوان استخدام سازمان های دولتی

آزمون استخدام فراگیر دستگاه‌های اجرایی هرسال به‌صورت فراگیر در کل کشور برگزار می‌شود. متصدی برگزاری آن سازمان سنجش آموزش کشور است. اطلاعات و اخبار مربوط به آزمون‌های استخدامی در وب‌سایت این سازمان و در پایگاه‌های اطلاعاتی مهم کشور از جمله ایران استخدام منتشر می‌گردد. درمورد استخدام‌هایی که مربوط به سازمان‌های خاص است مثل آزمون استخدام وزارت بهداشت که خود این وزارت خانه آن را برگزار می‌کند نیز می‌بایستی اخبار مربوطه را از خبرگزاری‌های وابسته به این سازمان‌ها یا خبرگزاری‌های معتبر پیگیری نمود.
بااین‌حال معمولاً کسانی که علاقه‌مند به استخدام در دستگاه‌های دولتی هستند همه اخبار مثلاً اخبار استخدام رسمی بانک‌ها، مؤسسات مختلف و حتی استخدام در رده های مختلف مثل استخدام رسمی کارگری را از خبرگزاری های مختلفی بررسی می‌کنند و شاید دنبال کردن اخبار مختلف از پایگاه‌های خبری متعدد کار دشواری به نظر برسد. بهترین گزینه انتخاب پایگاهی برای اطلاع رسانی همه موقعیت های شغلی از تمامی سازمان ها بصورت یکجا میباشد.

• اطلاع از آزمون های استخدام سراسری کشور از طریق سایت ایران استخدام

افرادی که متقاضی استخدام رسمی هستند و می‌خواهند در جریان اخبار برگزاری و اعلام نتایج آن‌ها باشند می‌توانند با عضویت در وب‌سایت ایران استخدام، همه اخبار استخدامی کشور را به‌صورت لحظه‌ای از طریق پیامک، شبکه‌های اجتماعی یا ایمیل دریافت کنند. با استفاده از این سرویس وب‌سایت ایران استخدام، کارجو  به‌صورت ماهانه یا سالانه می‌توانند همه آگهی‌های استخدامی را در دسته‌هایی که خودشان تعیین می‌نمایند دریافت کنند. برای این منظور پس از عضویت در وب‌سایت و ورود به نمایه کاربری خود می‌توانید از منوی سمت راست، در قسمت مدیریت آگهی‌ها، تنظیمات درخواستی خود را برای هر بخش دریافت کنید. به‌این‌ترتیب به‌محض انتشار خبر برگزاری آزمون‌های استخدام در هر دستگاه دولتی از آن باخبر خواهید شد.

برای ثبت نام به عنوان کارجو در سایت ایران استخدام کلیک نمایید.

بررسی شرایط و قوانین استخدام رسمی

شرایط استخدام رسمی در دستگاه‌های دولتی، به دو بخش عمومی و اختصاصی تقسیم می‌شود. مهم‌ترین شرایط عمومی استخدام در دستگاه‌های اجرایی به شرح زیر هستند:

• مدرک تحصیلی متناسب با شغل موردنظر
• سلامت جسمی و روانی. این مورد نباید موجب محرومیت عده‌ای از مردم از شغل‌های دولتی شود.
• شرایط سنی که براساس مدرک تحصیلی تعیین می‌گردد و برای تبدیل وضعیت از پیمانی به رسمی شرایط خاص خود را دارد
• وضعیت خدمت وظیفه عمومی
• شرایط اعتقادی به اسلام یا یکی از ادیان شناخته‌شده مثل زرتشتی، کلیمی و مسیحی
• عدم اعتیاد
• عدم سابقه کیفری که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی یا کار در دستگاه‌های دولتی شده باشد
• شرایط تابعیتی فرد و داشتن تابعیت ایرانی اعم از اصلی یا اکتسابی
• التزام به قوانین اساسی جمهوری اسلامی
• شرایط مهارت‌های ویژه مثل توانایی کار با کامپیوتر برای مشاغل کارشناسی و بالاتر

درنهایت، افرادی که شرایط عمومی را داشته باشند می‌توانند در آزمون‌های استخدام دستگاه‌های دولتی شرکت کنند و پس از قبولی در آزمون، وارد مرحله مصاحبه حضوری می‌شوند. با طی شدن این مراحل، فرد وارد یک دوره 2 تا 5 ساله استخدام رسمی آزمایشی می‌گردد.

شرایط استخدام رسمی فرزندان ایثارگران و خانواده‌های شهدا

جای ذکر است که استخدام رسمی فرزندان ایثارگران و خانواده‌های شهدا و استخدام رسمی قطعی فرزندان جانباز بالای 70 درصد، علاوه بر آزمون فراگیر دستگاه های اجرایی ،با انجام یک آزمون استخدام جداگانه انجام می‌شود. همچنین براساس قوانین مصوب مجلس، استخدام رسمی قطعی ایثارگران در دستگاه‌های دولتی منوط به شرایط و هماهنگی با بنیاد شهید و امور ایثارگران از ابتدا به‌صورت رسمی قطعی خواهد بود.
درباره استخدام رسمی سرباز معلم ها فعلاً آموزش‌وپرورش هیچ تعهدی در قبال استخدام این افراد به‌صورت رسمی یا حق‌التدریسی ندارند؛ اما علاقه‌مندان می‌توانند از طریق شرکت در آزمون استخدام آموزش‌ و پرورش اقدام کنند.

• مطلب مرتبط: چگونه معلم شویم؟

آمادگی حضور در مصاحبه شغلی

بعدازاینکه نتایج آزمون کتبی استخدامی اعلام شود معمولاً چند برابر ظرفیت موردنیاز وارد مرحله مصاحبه عمومی و تخصصی می‌شوند. معمولاً در استخدام‌های دولتی، نمره را از 100 در نظر می‌گیرند که 30 درصد آن به مصاحبه و 70 درصد به آزمون کتبی اختصاص دارد. هرقدر جمع امتیازات افراد در این دو مرحله به 100 نزدیک‌تر باشد شانس گزینش نهایی آن‌ها بیشتر است.
بعد از اعلام قبولی‌های آزمون، مرحله تحویل مدارک است که مدارک موردنیاز، زمان و مکان مصاحبه توسط همان سازمان اعلام می‌گردد.

• سوالات مصاحبه عمومی و تخصصی

معمولاً در مصاحبه‌های عمومی و تخصصی از موارد زیر سؤال پرسیده می‌شود:

1. سؤالات تخصصی مرتبط با رشته تحصیلی
2. پرسش های عمومی نظیر معرفی کلی خود فرد، خانواده و ویژگی‌های رفتاری او
3. سوالاتی در مورد میزان آشنایی فرد با آن سازمان مثلاً نام مدیر فعلی، اهداف و وظایف سازمان و مواردی از این‌ دست
4. سؤالات تخصصی درمورد رفتار در سازمان مثلاً رفتار در مقابل نقض قانون توسط همکاران مثلاً رشوه‌خواری، نحوه رفتار با کارفرمایان و مشتریان ناراضی، نحوه ارتباط و تعامل با مدیران بالادستی و نظایر آن
5. سؤالات روانشناسی مثل مدیریت هیجانات، میزان برونگرایی و درون‌گرایی و غیره
6. آزمون‌های عملی مثل خواندن یا درک مطلب، کار با کامپیوتر یا تست‌های بدنی برای شغل‌های نظامی، آتش‌نشانی و غیره
7. آزمون‌های هوش و استعدادسنجی

راهنمای حضور در مصاحبه شغلی

برای حضور در جلسه مصاحبه شغلی در یکی از ارگان‌های دولتی بهتر است نکاتی را رعایت کنید که شانس قبولی شما توسط مصاحبه‌گر را بیشتر می‌کند:

1. مرور، بررسی و تسلط بر سوا لاتی که در آزمون‌های قبیل پرسیده شده‌اند و می‌تواند تأثیر زیادی بر آمادگی روانی شما داشته باشد. با شرایط شغلی و محیطی کاری که برای استخدام آن اقدام کرده‌اید آشنا باشید و سعی کنید مهارت‌ها و دانش خود را از آن گسترش دهید؛ مثلاً اگر لازم است قبل از مصاحبه حضوری روی مهارت‌های کار با کامپیوتر تمرکز کنید.
2. داشتن پوشش مناسب در مصاحبه شغلی هم برای خانم‌ها و هم آقایان اهمیت زیادی دارد. اولین چیزی که مصاحبه‌گر از افراد می‌بیند ظاهر آن‌هاست و می‌تواند تأثیر مستقیمی بر ذهنیت کلی او بگذارد.
3. توجه داشته باشید مدت مصاحبه مهم نیست و نباید به معیاری برای بررسی عملکرد افراد تبدیل شود. گاهی مصاحبه‌گر ترجیح می‌دهد با فردی بیشتر صحبت کند و او را به چالش بکشد. ممکن است سوا لاتی که پرسیده می‌شوند پاسخ‌های طولانی‌تری داشته باشند و اینکه کسی مصاحبه طولانی یا کوتاه‌تری داشته باشد دلیل بر موفقیت یا شکست او نیست.
4. برای کسانی که نمره کتبی کمتری دریافت کرده‌اند مصاحبه حضوری یک فرصت است. اگر فرد مصاحبه را به‌خوبی انجام دهد احتمال استخدام او بسیار بالا خواهد رفت.
5. کنترل خشم و هیجانات ناشی از شرایط مصاحبه و فضای آن اهمیت زیادی دارد. گاهی چنین شرایطی را عمداً برای محک زدن افراد ایجاد می‌کنند. در شرایطی نیز مصاحبه‌گر با پرسیدن سؤالات بی‌ربط یا نادرست یا حتی نگاه‌های معنادار سعی می‌کند هیجان منفی در مصاحبه‌شونده ایجاد کند. در چنین حالتی تسلط بر خود و حفظ آرامش اهمیت زیادی دارد.

• مطلب مرتبط: اهمیت زبان بدن در مصاحبه شغلی (نکاتی برای موفقیت در مصاحبه)

سخن پایانی

استخدام رسمی نوعی از قرارداد است که در دستگاه‌های دولتی بسته می‌شود و به‌موجب آن، کارمند یک قرارداد دائمی طبق شرایط مصوب قانونی خواهد داشت و از مزایایی مثل شغل دائمی، امکان ارتقا و ادامه تحصیل، مزایا و موارد مشابه برخوردار می‌گردد. معمولاً استخدام‌های رسمی فرآیند چندمرحله‌ای دارند که با آزمون کتبی شروع شده و چند مرحله مصاحبه را دربرمی‌گیرد. افراد پس از قبولی در مصاحبه به مدت محدودی به استخدام رسمی آزمایشی درمی‌آیند و پس‌ازآن، در صورت داشتن شرایط لازم قرارداد آن‌ها به رسمی قطعی تبدیل وضعیت می‌شود.

منبع: ایران استخدام