شغل کارشناس تحقیقات بازار (به انگلیسی: Market Research Specialist) در سالهای اخیر، بهویژه با افزایش رقابت میان برندها و رشد فضای دیجیتال، جایگاه برجستهتری در ساختار سازمانی شرکتها یافته است. این موقعیت شغلی از حالت صرفاً آماری و اجرایی خارج شده و به نقشی تحلیلگر، تصمیمیار و دادهمحور تبدیل شده که مستقیماً بر استراتژی بازاریابی، توسعه محصول و مدیریت مشتریان تأثیر میگذارد. کارشناس تحقیقات بازار با جمعآوری و تحلیل دادههای کمی و کیفی از مشتریان، رقبا، روندهای بازار و ترجیحات مصرفکنندگان، به مدیران سازمان کمک میکند تا تصمیمهای دقیقتر، مبتنی بر شواهد و کم ریسکتر اتخاذ کنند. در ساختار سازمانی، جایگاه این شغل بسته به نوع شرکت متفاوت است؛ در سازمانهای بزرگ، معمولاً در واحد «بازاریابی»، «تحقیقات بازار» یا «تحلیل داده» تعریف میشود و با واحدهایی مانند برند، محصول، فروش و تبلیغات در تعامل مستقیم است. در برخی شرکتهای کوچک یا استارتاپها، این نقش ممکن است ترکیبی از چند مسئولیت (تحقیقات بازار، تحلیل رقبا، بررسی رفتار مشتری و حتی گزارشسازی مدیریتی) باشد. باتوجه بهب بررسی کارشناسان ایران استخدام شغل کارشناس تحقیقات بازار یک موقعیت بینرشتهای است و در بیشتر صنایع کاربرد دارد، درواقع هرجا که شناخت بازار، مشتری و رقبا برای تصمیمگیری مهم باشد، این نقش ضروری است. با این حال، برخی حوزهها به دلیل ماهیت مشتریمحور، رقابت فشرده و نیاز مستمر به داده، تقاضای بالاتری برای استخدام این نیرو دارند. صنعت کالاهای مصرفی سریعگردش (FMCG) پرتکرارترین حوزه فعالیت کارشناسان تحقیقات بازار در ایران است. برندهایی که در زمینه مواد غذایی، نوشیدنی، شویندهها، آرایشی و بهداشتی فعالیت میکنند، برای رقابت پایدار نیازمند رصد مستمر سهم بازار، تحلیل رضایت مشتری، آزمون بستهبندی، قیمتگذاری، و ردگیری برند هستند. صنعت دارو و تجهیزات پزشکی نیز یکی از حوزههایی است که بهویژه در دهه اخیر، اهمیت بالاتری برای تحلیل بازار قائل شده است. در این صنعت، تمرکز بر تحلیل رفتار نسخهنویسی پزشکان، درک مسیر تصمیمگیری بیماران، ارزیابی آگاهی برند علمی، و تحلیل رقبا در سطح نمایندگان علمی اهمیت دارد. کارشناسان فعال در این حوزه باید با مفاهیم پایه درمان، طبقهبندی محصولات دارویی و اصطلاحات پزشکی آشنا باشند. علاوه برموارد فوق، حوزههایی مانند صنعت مالی و بانکداری، استارتاپها و شرکتهای فناوریمحور، خردهفروشی زنجیرهای، خدمات بیمهای، بازار مسکن، آموزش عالی و نمایشگاههای تخصصی نیز از دیگر حوزه فعالیت کارشناسان تحقیقات بازار در ایران محسوب میشوند. در تحلیل شرایط احراز این موقعیت، چهار حوزه کلیدی توسط کارفرمایان در فرآین استخدام مطرح میشود: تحصیلات، تجربه، مهارت نرمافزاری، و قابلیتهای رفتاری. از منظر تحصیلی، اغلب کارفرمایان مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد در رشتههای مدیریت بازرگانی، کسب و کار (MBA)، بازاریابی، ریاضی و آمار و.. را ترجیح میدهند. در بخش مهارتهای ابزاری، تسلط به نرمافزارهای تحلیل داده از جمله Excel پیشرفته، SPSS، Google Sheets و در مراحل پیشرفتهتر Power BI، Tableau یا Python برای مصورسازی دادهها از الزامات تخصصی شغل محسوب میشوند. همچنین آشنایی با پلتفرمهای طراحی پرسش نامه و جمع آوری داده نظیر Porsline، Google Forms، SurveyMonkey و توانایی کار با ابزارهای گزارش نویسی مانند PowerPoint یا Google Slides بخش مهمی از الزامات حائز اهمیت برای کارفرمایان را تشکیل میدهند.