شغل اپراتور تولید (به انگلیسی: Production operator) از جمله مشاغل عملیاتی پایه در زنجیره ارزش صنایع تولیدی بهشمار میآید که در تضمین پایداری جریان تولید، کنترل کیفیت اولیه و اجرای استانداردهای صنعتی نقش مهمی دارد. این شغل عمدتاً در خطوط تولید کارخانهها، واحدهای مونتاژ یا کارگاههای صنعتی حضور دارد و مسئولیت مستقیم اپراتور در راهاندازی، تنظیم، بهرهبرداری و توقف تجهیزات تولیدی خلاصه میگردد. در سازمانهای صنعتی، جایگاه سازمانی اپراتور تولید در ساختار سلسله مراتبی حوزه عملیات یا تولید تعریف میشود. این نقش معمولاً در سطح اجرایی (سطح پایه یا کارگر ماهر) قرار میگیرد و بهصورت مستقیم زیر نظر سرپرست خط تولید یا رئیس شیفت فعالیت میکند. در ساختارهای پیشرفتهتر، بهویژه در صنایع بزرگ و خطوط اتوماسیون شده، اپراتورها گاه با مسئولان کنترل کیفیت، مهندسان فرآیند یا واحد نگهداری و تعمیرات نیز در تعامل هستند. بررسیها حاکی از آن است که در برخی ساختارهای سازمانی، سطوح مختلفی از اپراتورها (نظیر: اپراتور ارشد، اپراتور تجهیزات خاص، یا اپراتور تنظیمگر دستگاه) دیده میشود که هریک متناسب با نوع ماشینآلات و میزان مهارت مورد انتظار، سطح سازمانی و مسئولیت متفاوتی دارند. در صنایع مختلف، نوع تخصص و حیطه فعالیت اپراتورها نیز تفاوت میکند. برای نمونه، در صنایع خودروسازی، اپراتور تولید ممکن است وظیفه مونتاژ قطعات یا جوشکاری در خطوط رباتیک را بر عهده داشته باشد؛ درحالی که در صنایع غذایی، مسئولیت او ممکن است به راهاندازی دستگاههای پرکن، بستهبندی یا لیبلزنی محدود شود. بررسی کارشناسان ایران استخدام نشان میدهد که شغل اپراتور تولید بهعنوان یکی از موقعیتهای پرتقاضا در سطح اجرایی صنعت، از نظر شرایط احراز، در دسته مشاغل با سطح آستانه ورود نسبتاً پایین قرار میگیرد؛ با این حال، در سالهای اخیر و بهویژه با افزایش پیچیدگی فرآیندهای تولید، کارفرمایان تمایل بیشتری به جذب نیروهایی با حداقل توانایی فنی و تحصیلات مرتبط نشان دادهاند. از منظر تحصیلی، شرط پایه برای تصدی این شغل در اغلب آگهیها مدرک دیپلم (نظری، فنیوحرفهای یا کاردانش) است. با این حال، در صنایعی که دستگاهها و فرآیندهای پیشرفتهتری در کار هستند، داشتن مدرک کاردانی در رشتههایی نظیر مکانیک، برق صنعتی، الکترونیک، ساخت و تولید یا صنایع شیمیایی و.. امتیاز محسوب میشود. لازم به توضیح است که کارفرمایان معمولاً در فرآیند جذب نیرو، مجموعهای از مهارتهای مشخص را الزامی میدانند که نشاندهنده الگوی مهارتی نسبتاً ثابتی در بازار کار این حوزه است. بررسی کارشناسان ایران استخدام نشان میدهد که در صدر این فهرست، مهارت کار با ماشینآلات صنعتی قرار دارد؛ اغلب کارفرمایان این حوزه از اپراتورهای تولید انتظار دارند توانایی راهاندازی، نظارت و کنترل عملکرد دستگاههای تولید، مونتاژ، بستهبندی یا تزریق را داشته باشند و در صورت بروز اختلال جزئی، قادر به توقف اضطراری، گزارشدهی و تعامل با تیم فنی یا نگهداری باشند. در جایگاه بعدی نیز آشنایی اولیه با تعمیرات سطح یک تجهیزات (مانند تمیزکاری قطعات، تعویض قالب یا تنظیم سنسورها) قرار دارد. توانایی فیزیکی و سلامت جسمی نیز از جمله شاخصهای اساسی در گزینش نیروی اپراتور است که کارفرمایان معمولاً در شرایط استخدام به لزوم توانایی ایستادن طولانیمدت، جابهجایی قطعات، کار در فضای پرسر و صدا یا گرم و گاهی استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (ماسک، دستکش، لباس کار) اشاره میکنند. از نظر جنسیت، بیش از ۸۰ درصد آگهیها بهصراحت از میان آقایان نیرو جذب میکنند؛ این الگو بهویژه در صنایعی با ماهیت فیزیکی سنگینتر (خودروسازی، ریختهگری، فلزکاری) مشهود است؛ در حوزههایی نظیر بستهبندی، مواد غذایی، دارویی، آرایشی و صنایع سبک نیز اغلب نیروی خانم استخدام میکنند. در نهایت، ملاکهایی مانند سن (معمولاً زیر ۳۵ سال)، وضعیت نظام وظیفه (برای آقایان)، سکونت در نزدیکی محل کارخانه و انعطاف کاری در روزهای تعطیل یا شیفت شب نیز از جمله عواملی هستند که بهطور غیرمستقیم در اولویتبندی متقاضیان تأثیرگذار هستند.